De resultaten van een meta-analyse in 2006 toonden aan dat ACE-inhibitoren nuttig zijn bij bij patiënten met coronair lijden zonder hartfalen (1). In een bespreking van deze meta-analyse wees Minerva op het wisselende cardiovasculaire risico van de patiënten in de verschillende studies (klinische heterogeniteit) (2). Het gunstige resultaat was vooral gebaseerd op de HOPE-studie, waarin patiënten met een sterk verhoogd cardiovasculair risico waren opgenomen (3). Het was dus niet mogelijk conclusies te trekken voor een individuele patiënt.

Een nieuwe meta-analyse in 2009 (4) includeerde dezelfde zes studies met ACE-inhibitoren, één studie met een sartaan (TRANSCEND-studie) (5) en één studie met een combinatie van ACE-inhibitoren en sartanen (ONTARGET-studie) (6). Van beide laatste studies publiceerde Minerva een bespreking (7,8). Op enkele decimalen na, konden de auteurs van deze nieuwe meta-analyse alle resultaten van de vroegere meta-analyse voor ACE-inhibitoren bevestigen. Voor de sartanen hoefden ze alleen de resultaten van die ene studie over te nemen. Hieruit bleek dat telmisartan bij patiënten met een hoog cardiovasculair risico en intolerantie voor ACE-inhibitoren, geen statistisch significant voordeel biedt. Voor de associatie van beide geneesmiddelen is er geen enkele winst aangetoond in vergelijking met ramipril maar treden er wel meer ongewenste effecten op. De resultaten van deze meta-analyse brengen dus geen nieuwe elementen aan in vergelijking met de vroegere publicaties.

Besluit

Bij het voorschrijven van geneesmiddelen die werkzaam zijn op het renine-angiotensinesysteem voor cardiovasculaire preventie bij patiënten met myocardischemie, blijven ACE-inhibitoren de eerste keuze. De bijkomende winst door deze toe te voegen aan geneesmiddelen met meer onderbouwing voor deze indicatie (o.m. plaatjesanti-aggregantia, statines) moet nog beter geëvalueerd worden.

Referenties

1. Danchin N, Cucherat M, Thuillez C, et al. Angiotensin-converting enzyme inhibitors in patients with coronary artery disease and absence of heart failure or left ventricular systolic dysfunction: an overview of long-term randomized controlled trials. Arch Intern Med 2006;166:787-96.
2. De Cort P, Van Mechelen W. ACE-inhibitoren bij patiënten met coronair lijden zonder hartfalen. Minerva 2007;6(9):138-9.
3. Yusuf S, Sleight P, Pogue J, et al. Effects of an angiotensin-converting-enzyme inhibitor, ramipril, on cardiovascular events in high-risk patients. The Heart Outcomes Prevention Evaluation Study Investigators. N Engl J Med 2000;342:145-53.
4. Baker WL, Coleman CI, Kluger J, et al. Systematic review: comparative effectiveness of angiotensin-converting enzyme inhibitors or angiotensin II-receptor blockers for ischemic heart disease. Ann Intern Med 2009;151:861-71.
5. Yusuf S, Teo K, Anderson C, et al. Telmisartan Randomised AssessmeNt Study in ACE iNtolerant subjects with cardiovascular Disease (TRANSCEND) Investigators. Effects of the angiotensin-receptor blocker telmisartan on cardiovascular events in high-risk patients intolerant to angiotensin-converting enzyme inhibitors: a randomised controlled trial.. Lancet 2008;372:1174-83.
6. Yusuf S, Teo KK, Pogue J, et al; ONTARGET Investigators. Telmisartan, ramipril, or both in patients at high risk for vascular events. N Engl J Med 2008;358:1547-59.
7. Chevalier P. Telmisartan voor patiënten met hoog cardiovasculair risico en intolerantie voor ACE-inhibitoren? Minerva 2008;7(10):152-3.
8. Chevalier P. Sartanen of ACE-inhibitoren voor patiënten met een hoog vasculair risico? Minerva 2008;7(8):116-7.