De behandeling van voorkamerfibrillatie kwam al vaak aan bod in Minerva en vooral de plaats van de nieuwe orale anticoagulantia versus vitamine K-antagonisten. Alle besprekingen hierover zijn terug te vinden op onze website onder ‘Themadossiers: Orale anticoagulatie: nieuwe geneesmiddelen’ (1) (https://minerva-ebp.be/nl/themadossiers/1)

 

Fysieke training bij voorkamerfibrillatie is een onderwerp dat nog niet ter sprake kwam. Voor andere cardiovasculaire pathologieën lijkt fysieke training een gunstig effect te hebben. We verwijzen hierbij naar de Minervabesprekingen over het positieve effect van fysieke training bij coronaire ischemie (2,3) en bij hartinsufficiëntie (4,5).

 

Reed et al. publiceerden in 2013 een systematische review van studies die het effect onderzochten van regelmatige fysieke training bij patiënten met voorkamerfibrillatie (6). De auteurs beperkten zich tot Engelstalige publicaties en konden uiteindelijk 3 RCT’s (118 deelnemers) en 3 observationele studies (93 deelnemers) includeren. De leeftijd van de deelnemers varieerde van 45 tot 78 jaar. De deelnemers hadden ook vaak andere cardiovasculaire pathologieën (hartfalen, coronaire ischemie, arteriële hypertensie, hartkleplijden). De studieduur was beperkt tot 8-16 weken in de RCT’s en 12, 16 en 52 weken in de 3 observationele onderzoeken. Ook het aantal wekelijkse oefensessies varieerde (2 tot 5), evenals de duur van de sessies (30 tot 90 minuten) en de aard van de training.

Oefeningen van matige tot hoge intensiteit (70 tot 90% van de maximale hartfrequentie) verminderden de hartfrequentie in rust (1 RCT). Matig intense aërobe training gaf geen significant resultaat voor hartfrequentie in rust, maar wel een verbetering van de reserve bij inspanning (1 RCT). Een kortdurende fysieke training verbeterde de functionele capaciteiten gemeten met de 6-minuten staptest (2 RCT’s). Matig tot intense fysieke training verbeterde ook de capaciteit om activiteiten van het dagelijkse leven uit te voeren (1 RCT). Enkele studies onderzochten het effect van fysieke training op de kwaliteit van leven en voor sommige aspecten van de levenskwaliteit stelde men een verbetering vast. De resultaten van studies over het effect van fysieke training op de aërobe capaciteiten zijn niet eensluidend.

 

Besluit

Deze systematische review kon maar een gering aantal studies includeren (6 waarvan 3 RCT’s) met een klein aantal deelnemers (in het totaal 118 deelnemers in de 3 RCT’s), en met een variabele maar korte studieduur, verschillende soorten oefeningen met ongelijke frequentie en duur. Sommige resultaten zijn bemoedigend, maar de bewijskracht is gering en praktische besluiten formuleren is niet mogelijk.

 

 

Referenties

1. Minerva. Themadossier. Orale anticoagulatie: nieuwe geneesmiddelen. Laatste update: 31/03/2014. Zie website https://minerva-ebp.be/nl/themadossiers/1
2. Hambrecht R, Walther C, Möbius-Winkler S et al. Percutaneous coronary angioplasty compared with exercise training in patients with stable coronary artery disease. A randomized trial. Circulation 2004;109:1371-8.
3. Chevalier P, Fagard R. Fysieke training versus PTCA bij stabiele angor. Minerva 2005;4(6):95-6.
4. O’Connor CM, Whellan DJ, Lee KL, et al; HF-ACTION Investigators. Efficacy and safety of exercise training in patients with chronic heart failure: HF-ACTION randomized controlled trial. JAMA 2009;301:1439-50.
5. Van Royen P. Fysieke activiteit bij hartfalen: veilig en effectief? Minerva 2010;9(3):34-5.
6. Reed JL, Mark AE, Reid RD, et al. The effects of chronic exercise training in individuals with permanent atrial fibrillation : a systematic review. Can J Cardiol 2013;29:1721-8.

 

.