Bij volwassenen met onvoldoende gecontroleerde (persisterend) astma, zijn volgens de NHLBI- en de GINA-richtlijnen (1, 2) leukotrieenreceptorantagonisten net als theofylline de tweede keuze als toevoeging aan inhalatiecorticosteroïden of kan men de dosis inhalatiecorticosteroïden verdubbelen. We beschikken niet over studies die deze drie opties met elkaar vergelijken. In het geval van persisterend astma bij kinderen jonger dan vijf jaar, stelt men montelukast voor als alternatief aan inhalatiecorticosteroïden. Ook voor kinderen tussen vijf en elf jaar zou dit middel een alternatief zijn voor inhalatiecorticosteroïden (1). De leukotrieenreceptorantagonisten (montelukast) zijn in verschillende, (zeer) kleine studies nuttig gebleken bij inspanningsgebonden astma (3).

Heeft montelukast een plaats bij de behandeling van een acute astma-aanval bij kinderen? Todi et al. evalueerden in een recente RCT het effect van montelukast bij 117 kinderen met matige tot ernstige astma (Modified Pulmonary Index Score – MPIS ≥9) (4). De gemiddelde leeftijd van de kinderen, meestal jongens, was negen jaar (SD 2,60). De studie vond plaats op pediatrische diensten van een universitair ziekenhuis in Indië. Naast standaard bronchodilatatie (+ bij iedereen 1 mg/kg oraal prednisolon), kregen de kinderen oraal placebo of 5 tot 10 mg montelukast naargelang de leeftijd. Kinderen met een zeer ernstige astma-aanval, kinderen die reeds montelukast hadden gebruikt of kinderen met een andere ernstige aandoening (tuberculose, mucoviscidose, …) waren uitgesloten. De primaire uitkomstmaat was een vermindering van de MPIS-score; lager dan negen vier uur na toediening. Op basis van gegevens uit niet-gepubliceerde studies hadden de auteurs verwacht dat 90% van de kinderen dit eindpunt zou bereiken. In de montelukastgroep bereikte 55% van de kinderen de vooropgestelde vermindering en in de placebogroep 63,2%. Het verschil tussen beide groepen was niet significant (p=0,37). Voor de aanvang van de astma-aanval kregen de kinderen in de placebogroep echter wel meer orale en inhalatiecorticosteroïden. Deze kinderen hadden dus mogelijk ofwel gemiddeld ernstiger astma dan de montelukastgroep ofwel was hun astma beter onder controle door de behandeling. Indien de studie voldoende power had, dan zou men eventueel een superioriteit van placebo kunnen aantonen.

Een andere studie (2008) van Nelson et al. kon bij kinderen tussen 6 en 14 jaar met astma-aanvallen reeds behandeld met corticosteroïden, in vergelijking met placebo geen nut aantonen van montelukast (5). In een derde studie ten slotte (2006) leidde montelukast tot gunstige resultaten bij kinderen tussen twee en vijf jaar met lichte tot matige astma-aanvallen. Deze kinderen kregen tijdens de studie geen systemische corticosteroïden toegediend (6).

Besluit

In deze studie is toediening van montelukast aan kinderen met een astma-aanval waarvoor ze systemische corticosteroïden krijgen, niet effectiever dan placebo. Dat was reeds in een vroegere studie aangetoond.

Referenties

1. The Expert Panel Report 3 (EPR–3) Full Report 2007: Guidelines for the Diagnosis and Management of Asthma. National Heart, Lung, and Blood Institute, 2007.
2. Global Strategy for Asthma Management and Prevention. Gina, 2009.
3. Chevalier P. Inhalatiecorticosteroïden ter preventie van inspanningsbronchoconstrictie? Minerva 2008;7(2):30-1.
4. Todi VK, Lohda R, Kabra SK. Effect of addition of single dose of oral montelukast to standard treatment in acute moderate to severe asthma in children between 5 and 15 years of age: a randomised, double-blind, placebo controlled trial. Arch Dis Child 2010;95:540-3.
5. Nelson KA, Smith SR, Trinkaus K, Jaffe DM. Pilot study of oral montelukast added to standard therapy for acute asthma exacerbations in children aged 6 to 14 years. Pediatr Emerg Care 2008;24:21-7.
6. Harmanci K, Bakirtas A, Turktas I, Degim T. Oral montelukast treatment of preschool-aged children with acute asthma. Ann Allergy Asthma Immunol 2006;96:731-5.