In Minerva werd reeds aandacht besteed aan de Beers-criteria (1). Deze criteria worden gebruikt om onaangepast medicatiegebruik bij ouderen op te sporen. Op de Beers-criteria (laatst geupdated in 2003) (2) is al veel kritiek geuit, zowel wat betreft de gebruiksvriendelijkheid (3) als de klinische relevantie (4). Dat heeft o.a. geleid tot de ontwikkeling van de Europese STOPP-criteria (5).

Een prospectieve studie (2011) zocht bij 600 patiënten (ouder dan 65 jaar), die over een periode van vier maanden gehospitaliseerd werden omwille van een acute ziekte, naar het verband tussen potentieel ongeschikte geneesmiddelen, zoals gedefinieerd door de Beers- en STOPP-criteria, en het optreden van ongewenste effecten (6). De adequaatheid van beide instrumenten werden bovendien met elkaar vergeleken.

In totaal werden 329 aan geneesmiddelen te wijten ongewenste effecten vastgesteld bij 158 patiënten (26,3%). 219 (66,6%) van deze 329 ongewenste effecten droegen bij of werden verantwoordelijk gesteld voor de hospitalisatie. Van deze 219 ongewenste effecten werden er 151 (68,9%) als vermijdbaar beoordeeld. Na correctie voor leeftijd, geslacht, co-morbiditeit, dementie, basis-ADL-functioneren en het aantal gebruikte geneesmiddelen nam de kans op het optreden van een ernstig vermijdbaar ongewenst effect significant toe wanneer geneesmiddelen gebruikt werden die ongeschikt waren volgens de STOPP-criteria (OR 1,8; 95% BI van 1,5 tot 2,2; p<0,001). Het verband tussen het optreden van ongewenste effecten en ongeschikte geneesmiddelen volgens de Beers-criteria was daarentegen niet significant (OR 1,2; 95% BI van 0,9 tot 1,7; p=0,11).

Uit deze studie blijkt dus dat het gebruik van de STOPP-criteria voor het optimaliseren van het voorschrijven van geneesmiddelen bij ouderen een verdedigbare optie is. Naast een betere klinische relevantie is deze screeningsmethode ook gebruiksvriendelijker dan de Beers-criteria. De STOPP-criteria zijn immers ingedeeld op basis van de fysiologie (cardiovasculair stelsel, centraal zenuwstelsel, …), terwijl de Beers-criteria eerder een onoverzichtelijke opsomming van geneesmiddelen en aandoeningen zijn. Ook sluiten de geneesmiddelen die in de STOPP-criteria aan bod komen, beter aan bij de voor ons gebruikelijke farmacotherapie.

Besluit

Uit deze prospectieve studie blijkt dat de STOPP-criteria, in tegenstelling tot de Beers-criteria, geschikt zijn om geneesmiddelen met potentieel ongewenste effecten bij bejaarden op te sporen.

Referenties

1. De Meyere M, Christiaens T, Bogaert M. Maakt EBM polyfarmacie onvermijdelijk. Minerva 2005;4(7):103.
2. Fick DM, Cooper JW, Wade WE, et al. Updating the Beers criteria for potentially inappropriate medication use in older adults: results of a US consensus panel of experts. Arch Intern Med 2003;163:2716-24.
3. O’Mahony D, Gallagher PF. Inappropriate prescribing in the older population: need for new criteria. Age Ageing 2008;37:138-41.
4. Barnett K, McCowan C, Evans JM, et al. Prevalence and outcomes of use of potentially inappropriate medicines in older people: cohort study stratified by residence in nursing home or in the community. BMJ Qual Saf 2011;20:275-81.
5. Gallagher P, O’Mahony D. STOPP (Screening Tool of Older Persons’ potentially inappropriate Prescriptions): application to acutely ill elderly patients and comparison with Beers’ criteria. Age Ageing 2008;37:673-9.
6. Hamilton H, Gallagher P, Ryan C, et al. Potentially inappropriate medications defined by STOPP criteria and the risk of adverse drug events in older hospitalized patients. Arch Intern Med 2011;171:1013-9.