Hoe de informatie van gecontroleerde klinische studies dichter bij de huisarts brengen? Het antwoord hierop is: Minerva. Dit gloednieuwe project, gegroeid uit het ICHO, selecteert relevante artikels uit vooraanstaande tijdschriften en brengt hierbij duiding voor de praktijk.

Benieuwd? Op de volgende bladzijden vind je de eerste bijdragen. Reacties zijn van harte welkom.

Jarenlang werd in de opleiding tot geneesheer de nadruk gelegd op de kunst van het genezen. Nadien volgde dan de praktijk; de ervaring was de hoeksteen van het medische handelen. Niet alleen in de (huisartsen)praktijk, maar ook op universitair niveau gold dit principe, waar de autoriteit van de professor de klinische visie van zijn studenten bepaalde. Iedere arts had dus een eigen aanpak naar gelang de opleiding of nascholing die men had gevolgd.

Cochrane was één van de eersten die zich over deze gang van zaken verwonderde; hij pleitte reeds in 1972 ervoor ons medisch handelen systematisch te onderbouwen met gecontroleerde studies. Hieruit ontstond de beweging van "Evidence Based Medicine" 1. Deze boodschap is ook gehoord door huisartsen, die hun jonge wetenschap aan het uitbouwen zijn. In de eerstelijn worden placebo-gecontroleerde studies opgezet.

Tevens worden standaarden en guidelines ontwikkeld, gebaseerd op meta-analyses. In Vlaanderen zijn op dit ogenblik de eerste "aanbevelingen" voor huisartsen in de maak.

Het ICHO (Interuniversitair Centrum voor de Huisartsenopleiding) is zich van deze veranderende context bewust. Enerzijds is er een overvloed aan medische informatie beschikbaar voor de huisarts, anderzijds wordt het steeds moeilijker om uit dit aanbod de voor de dagelijkse praktijk relevante studies te selecteren. Bovendien moeten deze studies voldoende wetenschappelijk onderbouwd zijn.

De medische literatuur die door HIBO’s en stagemeesters wordt geraadpleegd, is niet altijd gebaseerd op evidentie en goed onderbouwde studies. Door het ICHO werden reeds stappen gezet om dit probleem aan te pakken. Tijdens de drie jaren van de beroepsopleiding tot huisarts wordt een training "Kritisch lezen" gegeven. Dit begint reeds in het eerste jaar (niveau I). In de seminariegroepen (niveau II) worden gestructureerde casusbesprekingen aangereikt. En enkele jaren geleden ontstond (op niveau III) het HIBOlit-project: via een duidelijke sleepnet-procedure werden door HIBO’s uit een twintigtal relevante wetenschappelijke tijdschriften artikels geselecteerd op basis van hun klinische relevantie én hun wetenschappelijke validiteit. Deze artikels werden samengevat en voorzien van een gestructureerde bespreking.

Met Minerva klimmen we op naar niveau IV. De kunst om te genezen wordt systematisch verbonden aan de wetenschap: Minerva is zowel de godin van de kunst als van de wetenschap.

Wat wil Minerva en wat maakt haar uniek in ons Vlaamse landschap ?

Zij wil de relevante internationale literatuur zo vlug mogelijk bij de huisarts brengen.

Hiervoor wordt uit de meest vooraanstaande specialistische én huisartsgeneeskundige tijdschriften een selectie gemaakt op basis van drie criteria:

- de studie is relevant voor de huisartsenpraktijk

- het onderwerp is patiëntgericht

- het onderzoek is methodologisch goed onderbouwd.

Van de geselecteerde artikels wordt een gestructureerde samenvatting gemaakt. Hieraan wordt een duiding/aanbeveling voor de praktijk van de Vlaamse huisarts toegevoegd, die zowel het artikel kritisch bespreekt als de relevantie van het onderzoek voor de huisarts aangeeft.

Minerva zal, in de lijn van een toenemende informatisering van de huisartsenpraktijk, elektronisch worden verspreid. Ter introductie verschijnt de papieren versie, die het elektronisch product in haar kinderjaren zal begeleiden.

De redactieraad van Minerva bestaat uit gemotiveerde huisartsen, die met enthousiasme een eerste nummer hebben samengesteld. In eerste instantie gericht op huisartsen in opleiding, stagemeesters, stagebegeleiders en stafleden van de universitaire huisartsencentra hoopt Minerva haar weg te vinden naar alle artsen, die hun praktijk willen richten op hun ervaring én de verworvenheden van gecontroleerde klinische studies.

Daarnaast wil Minerva een documentatiecentrum zijn waar een inventaris wordt gemaakt van wetenschappelijk onderbouwde guidelines, richtlijnen, consensusteksten, meta-analyses en interessante reviews. Zij kan dan behulpzaam zijn bij het zoeken naar een antwoord op een relevante klinische vraag.

De redactie beseft zeer goed dat deze nieuwe bron van informatie niet onmiddellijk zal leiden tot veranderingen in het dagelijks medisch handelen. Zij hoopt echter, met het oog op het jaar 2000, de stroming van "Evidence Based Medicine" in alle hoeken van Vlaanderen (en Nederland) bekend te maken. De dialoog met de lezers, middels feedback aan de redactie, is daarbij een onmisbare schakel. De informatie die Minerva brengt, kan eveneens als uitgangspunt dienen voor besprekingen in seminaries of lok’s. Gaandeweg zal de praktijkvoering van de huisartsengeneeskunst zich in Vlaanderen kunnen ontwikkelen tot een huisartsengeneeskunde, gebaseerd op de principes van Evidence Based Medicine.

De redactie wenst u veel leesgenot toe.

"Good doctors use both individual clinical expertise
and the best available external evidence, and neither alone

is enough." 2

1. Kleijnen J, De Vet H, Rinkel G, Keirse M. De Cochrane Collaboration: Systematische overzichten van kennis uit gerandomiseerd onderzoek. Ned Tijdschr Geneeskd 1995;139:1478-82.
2. Sackett D, et al. Evidence Based Medicine : what it is and what it isn’t. BMJ 1996;312:71-2.