Tekst onder de verantwoordelijkheid van de Franstalige redactie

De werkzaamheid van statines in de primaire cardiovasculaire preventie is al uitgebreid besproken in Minerva, onder meer bij de duiding van de meta-analyse van Tonelli et al. (gepubliceerd in 2012) (1,2). Deze meta-analyse toonde aan dat bij patiënten, grotendeels zonder bekende cardiovasculaire ziekte (dus met een lager cardiovasculaire risico) statines wel het risico van coronaire en cerebrovasculaire gebeurtenissen en de totale mortaliteit kunnen reduceren, maar niet de mortaliteit als gevolg van een myocardinfarct en een CVA. In absolute cijfers is de effectgrootte kleiner dan bij patiënten met een initieel hoog cardiovasculair risico. Hierdoor verhoogt de kostprijs per vermeden cardiovasculaire gebeurtenis en dat is de basis voor de beslissing om al dan niet te starten met een statine.

Taylor et al. publiceerden in 2013 een nieuw systematisch literatuuroverzicht voor de Cochrane Collaboration (3). Ze includeerden de gegevens van de meest recente meta-analyse met individuele patiëntgegevens, gebaseerd op de veronderstelling dat statines de LDL cholesterol verlagen (4). De Cochrane review bevestigt de vroegere vaststellingen dat statines gepaard gaan met een vermindering van de globale mortaliteit, majeure vasculaire gebeurtenissen en revascularisaties bij patiënten zonder bewezen cardiovasculaire ziekte.

In de primaire cardiovasculaire preventie heeft ook een mediterraan dieet een gunstig effect, zoals blijkt uit een Minervabespreking van een meta-analyse (2008) (5,6).

Estruch et al. stelden in een multicenter RCT (Spanje) vast dat een mediterraan dieet aangevuld met extra vergine olijfolie of met verschillende soorten noten, de incidentie van majeure cardiovasculaire gebeurtenissen vermindert bij patiënten zonder initiële cardiovasculaire ziekte, maar met type 2-diabetes of met minstens 3 klassieke cardiovasculaire risicofactoren (7).

Een prospectieve cohortstudie (V.S.A.) volgde van 1986 tot 2011 10 043 veteranen op (gemiddelde leeftijd: 58,8 jaar (SD 10,9)) met dyslipidemie (volgens de ICD-classificatie) en met een symptoom gelimiteerde inspanningstolerantietest (8). 59% van de statinegebruikers had een bewezen cardiovasculaire ziekte. Over een mediane follow-up van 10 jaar bedroeg het risico van globale mortaliteit bij statinegebruikers 18,5% en bij niet-gebruikers 27,7% (p<0,0001). Bij statinegebruikers daalde het mortaliteitsrisico naarmate het niveau van fitheid verhoogde: HR 0,30 (95% BI van 0,21 tot 0,41; p<0,001) bij een activiteitenintensiteit van >9 METs (‘Metabolic Equivalent of Task’) in vergelijking met de minst fitte personen (≤ 5 METs). Bij niet-gebruikers van statines daalde het mortaliteitsrisico naarmate de fysieke activiteiteninstensiteit verhoogde.

Het nut van statines wordt met deze studie niet in vraag gesteld: gecorrigeerde HR voor sterfte bij de minst fitte patiënten van 1,35 (met 95% BI van 1,17 tot 1,54) voor statinegebruik versus geen statinegebruik). Ze toont wel aan dat meer fysieke training zonder statines een gunstiger effect heeft dan minder fysieke training samen met statines: HR van 0,53 (95% BI van 0,44 tot 0,65; p<0,0001).

Besluit

In primaire cardiovasculaire preventie hebben statines een gunstig effect voor de preventie van cardiovasculaire gebeurtenissen. De effectgrootte is duidelijk geringer dan bij patiënten met antecedenten van een cardiovasculaire gebeurtenis. Dit observationeel onderzoek toont aan dat intense fysieke training zonder statinegebruik ook een gunstig effect heeft en dat het effect nog gunstiger wordt door intense fysieke oefeningen te combineren met statines bij patiënten met hypercholesterolemie (primaire en secundaire preventie) die aanvankelijk geen oefeningen deden.

Referenties

1. De Weirdt S, Lemiengre M. Het nut van statines als preventie bij patiënten met een laag cardiovasculair risico: een meta-analyse. Minerva 2012;11(4);43-4.
2. Tonelli M, Lloyd A, Clement F, et al; Alberta Kidney Disease Network. Efficacy of statins for primary prevention in people at low cardiovascular risk: a meta-analysis. CMAJ 2011;183:E1189-202.
3. Taylor F, Huffman MD, Macedo AF, et al. Statins for the primary prevention of cardiovascular disease. Cochrane Database Syst Rev 2013, Issue 1.
4. Baigent C, Blackwell L, Emberson J, et al; Cholesterol Treatment Trialists’ (CTT) Collaboration. Efficacy and safety of more intensive lowering of LDL cholesterol: a meta-analysis of data from 170,000 participants in 26 randomised trials. Lancet 2010;376:1670–81.
5. Poelman T. Bevordert een mediterraan voedingspatroon de gezondheid? Minerva 2009;8(4);48-9.
6. Sofi F, Cesari F, Abbate R, et al. Adherence to Mediterranean diet and health status: meta-analysis. BMJ 2008;337:753-5.
7. Estruch R, Ros E, Salas-Salvadó J, et al; PREDIMED Study Investigators. Primary prevention of cardiovascular disease with a Mediterranean diet. N Engl J Med 2013;368:1279-90.
8. Kokkinos PF, Faselis C, Myers J, et al. Interactive effects of fitness and statin treatment on mortality risk in veterans with dyslipidaemia: a cohort study. Lancet 2013;381:394-9.