Tekst onder de verantwoordelijkheid van de Franstalige redactie

Minerva publiceerde eerder verschillende duidingen van studies over de medicamenteuze behandeling van een verkoudheid. Een RCT onderzocht het effect van echinacea-extracten bij jongvolwassenen met een beginnende verkoudheid (1). We besloten dat de inname van echinacea niet effectief is (2). Bij de bespreking van een RCT over het nut van intranasaal cromoglycaat versus een zoutoplossing bij verkouden kinderen, besloten we dat ook deze behandeling niet zinvol is (3,4).

Al 70 jaar is er discussie over het nut van vitamine C (ascorbinezuur) voor de preventie en de behandeling van een verkoudheid. In 2013 publiceerde de Cochrane Collaboration een systematische review met meta-analyse van goede methodologische kwaliteit (5). De auteurs includeerden 29 RCT’s (11 306 deelnemers) waarin het effect van vitamine C vergeleken wordt met placebo.

Bij 10 708 deelnemers uit de algemene bevolking die geen uitzonderlijk zware fysieke activiteiten verrichtten en die regelmatig vitamine C namen tijdens de follow-up, bedroeg het relatieve risico (RR) voor een verkoudheidsepisode 0,97 (95% BI van 0,94 tot 1,00; dus een resultaat op de rand van statistische significantie). In 5 RCT’s bij een specifieke populatie (marathonlopers, skieërs, soldaten op subarctische oefeningen; n=598) werd een RR vastgesteld van 0,48 (95% BI van 0,35 tot 0,64). Een regelmatige inname van vitamine C verminderde de duur van een verkoudheidsepisode (9 745 episodes) met 8% (3% tot 12%) bij volwassenen en met 14% (7% tot 21%) bij kinderen. De ernst van de verkoudheid in termen van aantal dagen afzondering, werk- of schoolverlet en ernstscore, nam (matig) af bij regelmatige inname van vitamine C (over het algemeen 1 g per dag voor volwassenen).

Over de werkzaamheid van een therapeutische inname van vitamine C bij een verkoudheid zijn de resultaten niet eensluidend wat betreft de duur en de ernst. Bij exclusie van niet-gerandomiseerde of niet-dubbelblinde RCT’s (een minderheid van de studies) veranderden de resultaten niet.

Vitamine C lijkt niet toxisch te zijn, maar bij chronische of acute overdosering zijn gastro-intestinale symptomen, vorming van oxalaatnierstenen (bij voorbeschikte personen) en mogelijke teratogene en carcinogene effecten (bij zeer hoge doses) beschreven (6). In een cohortstudie van 48 850 Zweedse mannen zonder antecedenten van nierstenen verdubbelde over 11 jaar tijd het risico van nierstenen bij regelmatig gebruik van vitamine C versus geen gebruik (verschil: 1,47/1 000) (7).

In een meta-analyse (2012) van 17 RCT’s verkortten sommige doses zink en sommige zinkpreparaten de duur van een verkoudheid bij volwassenen met 2 dagen. De kwaliteit van het bewijs was evenwel gering, waardoor de auteurs het gebruik van zink niet aanbevelen (8).

Intranasale corticosteroïden hebben volgens een meta-analyse van 2 RCT’s (253 patiënten) evenmin een gunstig effect op de duur en de ernst van de symptomen (9).

Besluit

In deze systematische review vinden we onvoldoende bewijs om een regelmatig gebruik van vitamine C (1 g per dag) aan te bevelen voor de preventie van een verkoudheid, behalve eventueel tijdens een periode van intense fysieke inspanning. De inname van een therapeutische dosis tijdens een verkoudheid is evenmin voldoende bewezen noch aanbevolen.

Referenties

1. Barrett BP, Brown RL, Locken K, et al. Treatment of the common cold with unrefined Echinacea. A randomised, double-blind, placebo-controlled trial. Ann Intern Med 2002;137:939-46.
2. De Sutter A. Echinacea bij verkoudheid. Minerva 2003;2(9);143-4.
3. De Sutter A. Intranasaal cromoglycaat niet zinvol bij verkouden kinderen. Minerva 2003;2(4):65-6.
4. Butler C, Robling M, Prout H, et al. Management of suspected acute viral upper respiratory tract infection in children with intranasal sodium cromoglycate: a randomised controlled trial. Lancet 2002;359:2153-8.
5. Hemilä H, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev 2013, Issue 1.
6. Vitamins in Meyler’s side effects of drugs. The international encyclopedia of adverse drug reactions and interactions. Fifteenth edition 2006. Edited by J.K. Aronson.
7. Thomas LD, Elinder CG, Tiselius HG, et al. Ascorbic acid supplements and kidney stone incidence among men: a prospective study. JAMA Intern Med 2013;173:386-8.
8. Science M, Johnstone J, Roth DE, et al. Zinc for the treatment of the common cold: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. CMAJ 2012;184:E551-61.
9. Hayward G, Thompson MJ, Perera R, et al. Corticosteroids for the common cold. Cochrane Database Syst Rev 2012, Issue 8.