Samenvatting

Achtergrond

Na introductie in de Verenigde Staten in 1986 had behandeling met permethrine 1% lokaal gebruikt gedurende tien minuten een succespercentage bij 97% op zeven en veertien dagen. Door de toenemende resistentie voor pediculiciden wordt aangeraden om luizen en neten met een luizenkam te verwijderen. Uit een Britse studie bleek dat enkel kammen minder succes had dan behandeling met malathion. Het additief effect van kammen bij een behandeling met een pediculicide is nog niet onderzocht.

Bestudeerde populatie

In totaal werden 95 met hoofdluis besmette kinderen en volwassenen geïncludeerd. De deelnemers woonden in Florida, hadden een mediane leeftijd van acht jaar (range 2 tot 45) en 20% was man. De exclusiecriteria waren: zwangerschap, borstvoeding, recent gebruik van pediculicide of antibiotica, gebruik van haarverfmiddelen, blekingsproducten en permanenten en actieve infecties van de hoofdhuid.

Onderzoeksopzet

Deze gerandomiseerde studie werd uitgevoerd met een blinde observator. Alle deelnemers werden door studiemedewerkers behandeld met permethrine 1% op dag 1 en, indien nog steeds levende luizen aanwezig waren, opnieuw op dag 8. Daarnaast kreeg één derde (34 personen) van de deelnemende gezinnen een individuele neten/luizenkam en instructies om dagelijks te kammen tot dag 8 en bij herbehandeling tot dag 15. Bij afwezigheid van levende luizen bij fol low-up werd de behandeling als succesvol beschouwd. Dit werd nagegaan door visuele inspectie van de hoofdhuid op dag 2, 8, 9 en 15 en door inspectie van een handdoek waardoor het spoelwater van gewassen haar gezeefd werd op dag 2, 9, en 15. Alle deelnemers die op dag 15 luizenvrij waren, werden nogmaals uitgebreid gekamd om genezing te bevestigen.

Uitkomstmeting

De primaire uitkomst was het percentage deelnemers dat luizenvrij was na behandeling op dag 2. Tevens bepaalde men volgens intention-to-treat het percentage luizenvrije personen op dag 15.

Resultaten

Op dag 2 was er een uitval van twee deelnemers zodat 93 van de 95 deelnemers in alle analyses werden opgenomen. Van deze 93 deelnemers moesten er 56 een tweede behandeling ondergaan op dag 8, van wie nog 15 (27%) geïnfecteerd waren op dag 15. Van de 37 deelnemers die geen levende luizen meer hadden of die geen tweede behandeling kregen op dag 8 waren er 7 (19%) met luizen op dag 15 (zie tabel 1).

Tabel 1: Resultaten per onderzoeksgroep op dagen 2, 8, 9 en 15.

Conclusie van de auteurs

De auteurs besluiten dat in deze regio van de Verenigde Staten de werkzaamheid van permethrine 1% minder is dan 95%, hetgeen het bestaan van resistentie suggereert. Additioneel kammen verhoogt de werkzaamheid van de behandeling niet.

Financiering

De studie werd gesponsord door de universiteit van Miami en de firma Merck.

Belangenvermenging

De meeste auteurs hebben banden met de firma Merck.

Bespreking

Kwaliteitscriteria

De besmetting met hoofdluis is een frequent voorkomend probleem, voornamelijk bij schoolgaande kinderen tussen vijf en elf jaar. Aangezien er veel vragen rijzen over de werkzaamheid van chemische pediculiciden onderzoekt deze studie in eerste plaats het klinische effect van 1% permethrine. Deze gerandomiseerde studie met blinde observator komt tegemoet aan twee van de drie kwaliteitscriteria die de Cochrane Review vooropstelt (1) :ten eerste de aanwezigheid van levende luizen bij aanvang van het onderzoek en ten tweede het niet verwijderen van luizen door kammen (bij twee derde van de groep). In de twee weken vóór aanvang van de studie mogen deelnemers geen lokale behandeling ondergaan (Cochrane stelt als derde criterium vier weken vóór aanvang). De auteurs geven hiervoor geen verklaring en de Cochrane reviewer refereert niet aan een onderzoek dat dit criterium van vier weken ondersteunt.

Nat of droog kammen?

De studie wil als tweede doel het additionele effect van kammen met een luizen-netenkam evalueren. Dit is, gezien de toenemende resistentie aan chemische pediculiciden, een interessante onderzoeksvraag. Er is een (weliswaar beperkt) bewezen effect van het nat kammen bij de behandeling van een luizeninfectie. In deze studie werd geen of zelfs een slechter effect van (droog) kammen vastgesteld. Men kan zich afvragen of nat kammen een betere methode is (in deze studie werd enkel droog kammen gebruikt), of dat de deelnemers niet goed kamden (ze kregen enkel geschreven instructies). In de studie van Roberts werd nat kammen versus malathion onderzocht en kwam men tot het besluit dat in een regio met matige resistentie voor malathion, behandeling met malathion tweemaal effectiever is dan nat kammen (2) . Misschien heeft kammen op zich een zeker effect, maar biedt het geen bijkomende effect in combinatie met permethrine 1%. In Clinical Evidence concludeert men eveneens dat de resultaten van drie RCT's het effect van kammen in plaats van of in associatie met insecticiden onvoldoende onderbouwen (3) .Er blijft nood aan bijkomende studies die het effect van kammen onderzoeken. Resistentie tegen permethrine en malathion is ook gerapporteerd in andere onderzoeken (onder andere in Engeland, Israël, Tsjechië en Frankrijk) 1 .Er zijn echter geen cijfers betreffende resistentie in België of Nederland. Verder onderzoek bij ons zou dus nuttig zijn.

Screening versus behandeling

Als screeningsmethode voor de detectie van hoofdluizen blijft de nat-kam-methode veel beter dan hoofdinspectie. Voor de huisarts zijn er voorlopig enkel aanwijzingen om de aanschaf van een luizenkam als diagnostisch hulpmiddel aan te bevelen (4) . Pediculicide middelen (hier permethrine) blijven eerste keuze voor de behandeling van hoofdluis. Aangezien het om overthecounter medicatie gaat speelt de apotheker een belangrijke rol in de keuze van het product en in het informeren van de patiënt over gebruik en inspectie (5) .Gezien de resistentieproblematiek moet men aandachtig zijn voor een eventuele tweede behandeling na acht dagen en opnieuw inspecteren op blijvende infectie na 15 dagen.

Besluit

Deze studie die werd uitgevoerd in een regio in de Verenigde Staten waar resistentie bestaat, kan geen additief effect aantonen van (droog) kammen bij de behandeling van hoofdluis met permethrine 1%. Bijkomende goed opgezette studies in de eerste lijn zijn nodig om dit verder te onderzoeken.

1. Dodd CS. Interventions for treating headlice (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 1, 2004. Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd.
2. Roberts RJ, Casey D, Morgan DA, Petrovic M. Comparison of wet combing with malathion for treat-ment of head lice in the UK: a pragmatic randomised controlled trial. Lancet 2000;356:540-4.
3. Burgess I. Head lice. Clin Evid 2003;10:1884-9.
4. Reusens N. Hoofdinspectie of nat kammen voor detectie van hoofdluis? Huisarts Nu (Minerva) 2002;31(1):42-3.
5. Poux de tête et pédiculose du cuir chevelu. Rev Prescr 2001;21:761-70.