In 2003 besprak Minerva de eerste resultaten van de MASS-studie over het nut van systematische screening van aneurysma van de abdominale aorta bij mannen (1,2). We becommentarieerden in 2009 ook de opvolging van deze resultaten na gemiddeld tien jaar (3,4). Hiervoor konden de auteurs een steekproef volgen van 67 770 mannen tussen 65 en 74 jaar bij inclusie. De screening gebeurde door middel van ultrasonografie (met opvolging in het geval van aneurysma). In vergelijking met de controlegroep (geen screening) verminderde bij screening de mortaliteit gerelateerd aan aneurysma (2% van het totale aantal sterfgevallen): HR van 0,52 (95% BI van 0,43 tot 0,63). De reductie van de totale mortaliteit (ongeveer 30% in beide groepen) was daarentegen veel kleiner en op de grens van statistische significantie: HR 0,97; 95% BI van 0,95 tot 1,00.

Vooraleer deze opvolgingsresultaten van de MASS-studie verschenen, groepeerden Cosford et al. in een review van de Cochrane Collaboration (5) de resultaten van vier studies (in het totaal 127 891 mannen en 9 432 vrouwen ). Drie tot vijf jaar na de screening was er geen enkel verschil in totale mortaliteit tussen de gescreende en de niet-gescreende groep, noch bij de mannen noch bij de vrouwen. De mortaliteit gerelateerd aan aneurysma en de incidentie van een ruptuur verminderden bij de mannen maar niet bij de vrouwen (6).

In 2010 publiceerden Lindholt et al. de resultaten van een andere langetermijnstudie over het nut en de kosteneffectiviteit van screening voor abdominaal aneurysma. In Denemarken volgden ze gemiddeld dertien jaar jaar lang een cohorte van 12 639 mannen op (de VIBORG-studie (7)), tussen 64 tot 73 jaar op het ogenblik van de randomisatie over een groep met screening (n=6 333) en een controlegroep (n=6 306). De mortaliteit gerelateerd aan abdominaal aneurysma verminderde significant door de screening: HR 0,34 (95% BI van 0,20 tot 0,57). De totale mortaliteit daarentegen daalde niet significant: HR 0,98 (95% BI van 0,93 tot 1,03).  

De auteurs deden een kosteneffectiviteitsanalyse met hun resultaten. De incrementele kosteneffectiviteit ratio (ICER) per gewonnen jaar bedroeg 157 euro (-3 292 tot 4 401 euro) en 179 euro per QALY (Quality Adjusted Life Years) (-4 083 tot 4 682 euro).

Besluit

De resultaten van deze Deense studie waarbij men over gemiddeld dertien jaar een cohorte mannen opvolgt tussen 64 en 73 jaar, bevestigt wat reeds eerder was vastgesteld: systematische screening van abdominalal aneurysma door ultrasonografie vermindert in deze leeftijdsgroep wel de mortaliteit door abdominaal aneurysma, maar niet de totale mortaliteit. De plaats van een systematische of een meer gerichte screening (bv. in het geval van verhoogd cardiovasculair risico) moet nog onderzocht worden in het kader van ons nationaal en/of regionaal preventieprogramma.

Referenties

1. Bruyninckx R. Screening van abdominaal aneurysma. Minerva 2003;2(10):165-8.
2. Ashton HA, Buxton MJ, Day NE, et al; Multicentre Aneurysm Screening Study Group. The Multicentre Aneurysm Screening Study (MASS) into the effect of abdominal aortic aneurysm screening on mortality in men: a randomised controlled trial. Lancet 2002;360:1531-9.
3. Chevalier P. Screening van abdominaal aneurysma. Minerva 2010;9(2):22.
4. Thompson SG, Ashton HA, Gao L, Scott RA; Multicentre Aneurysm Screening Study Group. Screening men for abdominal aortic aneurysm: 10 year mortality and cost effectiveness results from the randomised Multicentre Aneurysm Screening Study. BMJ 2009;338:b2307.
5. Cosford PA, Leng GC. Screening for abdominal aortic aneurysm. Cochrane Database Syst Rev 2007, Issue 2.
6. Chevalier P. Screening van abdominale aorta aneurysmata. Minerva 2007;6(7):118.
7. Lindholt JS, Sorensen J, Sogaard R, Henneberg EW. Long-term benefit and cost-effectiveness analysis of screening for abdominal aortic aneurysms from a randomized controlled trial. Br J Surg 2010;97:826-34.