Tekst onder de verantwoordelijkheid van de Franstalige redactie

Slechts weinig cardiovasculaire risicoscores nemen de nierfunctie op als risicofactor. In een overzicht dat we publiceerden in 2004 vinden we maar 2 scorelijsten terug die deze risicofactor vermelden (1). In de richtlijnen over het voorschrijven van statines of ruimer over cardiovasculaire preventie vinden we geen specifieke aanbevelingen terug voor patiënten met nierinsufficiëntie.

Het literatuuronderzoek voor de consensusconferentie van het RIZIV over het doelmatige gebruik van geneesmiddelen bij de preventie van cardio-vasculaire aandoeningen (2009) (2) vermeldt 1 meta-analyse over statines bij patiënten met chronisch nierlijden. Deze meta-analyse toont aan dat bij patiënten met nierinsifficiëntie statines alleen een preventief cardiovasculair effect hebben (morbiditeit) en een effect op de globale mortaliteit bij pre-dialysepatiënten en niet bij dialyse- en transplantpatiënten. Statines zijn in deze meta-analyse wel een veilige behandeling, vooral op het vlak van majeure ongewenste effecten zoals hepatotoxiciteit en rhabdomyolyse (3). Het literatuuronderzoek vermeldt ook de 4D-studie (4) die de werkzaamheid evalueert van atorvastatine bij patiënten met type 2-diabetes in dialyse. Atorvastatine leidt in deze studie niet tot een significante vermindering van de primaire samengestelde uitkomstmaat (cardiovasculaire mortaliteit + niet-fataal myocardinfarct / niet-fataal CVA).

Hou et al. publiceerden in 2013 een nieuwe meta-analyse waarvan de methodologische kwaliteit over het algemeen goed is (5). Deze includeert 31 RCT’s die de werkzaamheid onderzoeken van statines bij 48 429 patiënten met verschillende gradaties in de ernst van het nierlijden en met een variabel cardiovasculair risico. Statines verminderen significant het risico van cardiovasculaire gebeurtenissen: RR van 0,77 met 95% BI van 0,70 tot 0,85 en een p-waarde <0,001 en I² van 53,8%. De absolute risicoreductie over de gemiddelde duur van de studies (van 0,38 tot 2 jaar) is berekend in functie van de ernst van de nierinsufficiëntie: 2,2% bij CKD (chronisch nierlijden) stadium 5 (eGFR <15 ml/min/1,73m²) of een NNT van 46 (95% BI van 25 tot 257), 2,8% bij CKD stadium 4 (eGFR 15-30 ml/min/1,73m²) of een NNT van 36 (95% BI van 19 tot 330), en 4,2% bij CKD stadium 3 (eGFR 30-60 ml/min/1,73m²) en stadium 2 (eGFR 60-90 ml/min/1,73m²) of een NNT van 24 (95% BI van 19 tot 32). Statines hebben geen significant effect op de evolutie van de nierfunctie.

Specifieke resultaten in functie van het initiële cardiovasculaire risico ontbreken helaas.

De auteurs stelden bij deze patiënten met nierinsufficiëntie geen toename vast van ongewenste effecten met statines.

Besluit

Deze meta-analyse toont aan dat statines een gunstig effect hebben bij patiënten met nierinsufficiëntie met of zonder bekende cardiovasculaire risicofactoren. Het gunstige effect is kleiner en minder duidelijk naarmate de nierinsufficiëntie bij patiënten ernstiger is.

Referenties

1. Chevalier P. Evaluatie van het cardiovasculair risico: de verschillende risicotabellen doorgelicht. Minerva 2004;3(3);36-40.
2. Het doelmatig gebruik van geneesmiddelen bij de preventie van cardio-vasculaire aandoeningen. Consensusvergadering RIZIV, 14 mei 2009. Jury rapport.
3. Strippoli GF, Navaneethan SD, Johnson DW, et al. Effects of statins in patients with chronic kidney disease: meta-analysis and meta-regression of randomised controlled trials. BMJ 2008;336:645-51.
4. Wanner C, Krane V, März W, et al; German Diabetes and Dialysis Study Investigators. Atorvastatin in patients with type 2 diabetes mellitus undergoing hemodialysis. N Engl J Med 2005;21;353:238-48.
5. Hou W, Lv J, Perkovic V, et al. Effect of statin therapy on cardiovascular and renal outcomes in patients with chronic kidney disease: a systematic review and meta-analysis. Eur Heart J 2013;34:1807-17.