Door het ontbreken van RCT’s van goede methodologische kwaliteit konden we in een eerdere duiding van Minerva niets besluiten over het effect van verschillende interventies voor de preventie van decubitus (1,2). Slechts 5 studies met een follow-up van 14 tot 182 dagen onderzochten bij een totaal van 1 475 patiënten het effect van voedingsinterventies. Eén studie uitgevoerd op een chronische zorgafdeling van een ziekenhuis toonde geen verschil aan in de incidentie van decubitus tussen een dieet met voedingssupplementen en een standaard dieet (3).  

De onderzoekers van een recente review van de Cochrane Collaboration wilden nagaan wat het effect is van voedingsmaatregelen om decubitus te voorkomen en te genezen (4). Ze vonden 23 RCT’s, allemaal uitgevoerd in een zorginstelling (meestal een ziekenhuis) met een meestal kleine studiepopulatie (tussen 9 en 4 023 patiënten per studie). Van minder dan 20% van de studies hebben we voldoende gegevens om te garanderen dat de randomisatie correct en geblindeerd uitgevoerd was. Slechts 7 studies verliepen dubbelblind en in 2 studies waren alleen de effectbeoordelaars geblindeerd. Een meta-analyse van 8 studies (n=6 062 patiënten) toonde geen verschil aan in de ontwikkeling van nieuwe decubitus ulcera tussen patiënten met een gemengd voedingssupplement en patiënten met een standaard ziekenhuisdieet (RR 0,86 met 95% BI van 0,73 tot 1,00). Veertien studies evalueerden het effect van voedingssupplementen op de heling van bestaande decubitus ulcera. De studies waren klinisch te heterogeen op het vlak van deelnemers, interventies, controles en uitkomstmaten om een meta-analyse uit te voeren. Geen enkele studie kon een verschil aantonen in het aantal genezen patiënten die een gemengd voedingssupplement versus een standaard ziekenhuisdieet kregen. Een meta-analyse van 3 studies (n=80) toonde wel een statistisch significante verbetering aan in PUSH-score (die rekening houdt met grootte, graad van exsudaat en wondbodem) met voedingssupplementen die arginine bevatten. Een snellere verkleining van het weefseldefect met arginine-verrijkte voedingssupplementen werd recent ook aangetoond in een multicenter RCT (5). Het is dus nuttig om verder het effect te onderzoeken van arginine op klinisch relevantere uitkomstmaten (zoals volledige genezing), en ook op de incidentie van ongewenste effecten.

De resultaten van dit systematisch literatuuronderzoek sluiten aan bij de huidige richtlijnen over de behandeling en preventie van decubitus ulcera. Zo besluit het KCE dat er geen afdoende bewijs bestaat om een specifiek aanvullend dieet met voedingssupplementen aan te raden voor de preventie van het ontwikkelen van decubitus (sterke aanbeveling, zeer lage bewijskracht) (6). Vooral op basis van consensus bevelen de meeste richtlijnen het bereiken of het handhaven van een positieve stikstofbalans wel aan om decubitus te vermijden of te behandelen (7,8)

Besluit

Dit systematisch literatuuroverzicht van de Cochrane Collaboration kan niet aantonen dat voedingssupplementen een rol spelen voor de preventie of de behandeling van decubitus ulcera.

Referenties 

1. Paquay L, De Cort P, et al. Preventie van decubitus. Minerva 2007;6(10):162-3.
2. Reddy M, Gill SS, Rochon PA. Preventing pressure ulcers: a systematic review. JAMA 2006;296:974-84.
3. Ek AC, Unosson M, Larsson J, et al. The development and healing of pressure sores related to the nutritional state. Clin Nutr 1991;10:245-50.
4. Langer G, Fink A. Nutritional interventions for preventing and treating pressure ulcers. Cochrane Database of Systematic Reviews 2014, Issue 6.
5. Cereda E, Klersy C, Serioli M, et al; OligoElement Sore Trial Study Group. A nutritional formula enriched with arginine, zinc, and antioxidants for the healing of pressure ulcers: a randomized trial. Ann Intern Med 2015;162:167-74.
6. Beeckman D, Matheï C, Van Lancker A, et al. Een nationale richtlijn voor Decubituspreventie. Good Clinical Practice (GCP). Brussel: Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). 2012. KCE Reports 193A. D/2012/10.273/95.
7. Preventie en behandeling van decubitus. Duodecim Medical Publications Ltd. Laatste update: 5-6-2009.
8. National Institute for Healt and Care Excellence. Pressure ulcers: prevention and management of pressure ulcers. NICE clinical guideline 179. Issued: April 2014.

.