Minerva besprak in 2010 de TALC-studie waarin de auteurs het nut onderzoeken van tiotropium bij astmapatiënten (1,2). We besloten dat deze kortdurende studie met een klein aantal astmapatiënten aantoont dat het toevoegen van tiotropium aan een lage dosis inhalatiecorticosteroïden (ICS) in het geval van slecht controleerbare astma effectiever is dan een dubbele dosis ICS en niet inferieur is aan het toevoegen van salmeterol, en dat de beperkingen van de studie vragen om bevestiging van de resultaten.

Na 2010 zijn er verschillende nieuwe RCT’s verschenen over dat onderwerp en Rodrigo en Castro-Rodrígez  publiceerden in 2015 een meta-analyse van 13 RCT’s met 4 966 patiënten (3). In 12 studies werd 5 µg tiotropium per dag toegediend met de Respimat doseeraërosol. Het risico van bias (volgens de criteria van de Cochrane Collaboration) was laag in 11 van de 12 studies. In 1 studie waren de methode van toewijzing en de geheimhouding van de toewijzing niet duidelijk.

Onderstaande tabel vermeldt de resultaten van de verschillende meta-analyses in functie van de interventies.

LABA: langwerkende bèta-2-mimetica

PEF = expiratoire piekstroom: gemiddelde verschil versus beginwaarde in L/min; het minimale klinisch relevante verschil bedraagt 20 L/min

ESW (éénsecondewaarde) dalwaarde: gemiddeld verschil tussen eind- en beginwaarden; het minimale klinisch relevante verschil bedraagt 100 ml

NS: niet significant

* 7 studies bij patiënten met matige vorm van astma en een normale dosis ICS

** 4 studies bij patiënten met matige vorm van astma

*** 3 studies bij patiënten met ernstige vorm van astma.

Bijna de helft van de studies duurde minder dan 12 weken, wat te kort is voor een chronische aandoening en behandeling. 6 van de 13 studies zijn niet gepubliceerd. Die 6 studies waren uitgevoerd door de producent van tiotropium en één van de auteurs van de hier besproken studie geeft aan belangenconflicten te hebben met deze firma.

Besluit

De resultaten van deze meta-analyse kunnen erop wijzen dat bij matig astma, de toevoeging van tiotropium aan een normale dosis inhalatiecorticosteroïden nuttiger zou kunnen zijn dan placebo. In dezelfde omstandigheden is de toevoeging niet superieur aan langwerkende bèta-2-mimetica. Bij ernstig astma zou de toevoeging van tiotropium aan de associatie van een langwerkend bèta-mimeticum + een inhalatiecorticosteroïd in vergelijking met placebo een klinisch relevant effect hebben op het vlak van het aantal patiënten met minstens 1 aanval. Door de onzekerheid over de betrouwbaarheid van de resultaten (duur van de studies te kort voor een chronische aandoening, helft van de studies niet gepubliceerd, belangenconflicten van de auteurs) geven we weinig krediet aan deze publicatie.

Referenties 

1. Chevalier P. Tiotropium ook geschikt voor astma? Minerva 2010;9(10):110-1.
2. Peters SP, Kunselman SJ, Icitovic N, et al; National Heart, Lung, and Blood Institute Asthma Clinical Research Network. Tiotropium bromide step-up therapy for adults with uncontrolled asthma. N Engl J Med 2010;363:1715-26. (TALC-study)
3. Rodrigo GJ, Castro-Rodriguez JA. What is the role of tiotropium in asthma? A systematic review with meta-analysis. Chest 2015;147:388-96.