Tekst onder de verantwoordelijkheid van de Franstalige redactie

Het concept ‘omgekeerde epidemiologie’ bij ouderen kwam al aan bod in Minerva: uit epidemiologische studies blijkt dat gewicht, arteriële bloeddruk en cholesterol bij ouderen ‘iets hoger’ mogen zijn. Bij zeer oude personen lijken iets hogere waarden beter op het vlak van functionele onafhankelijkheid en levensduur (1). We wezen er ook op dat de klassieke cardiovasculaire risicofactoren geen goede voorspellers zijn voor ouderen, en volgens de Leiden-85-plus-studie zeker niet voor 85-plussers (2).

Binnen deze Leidense cohort onderzochten Sabayan et al. bij 572 thuiswonende 85-plussers het verband tussen hogere bloeddrukwaarden en fysieke en cognitieve capaciteiten (3). Verhoogde bloeddrukwaarden op middelbare leeftijd zijn niet gunstig voor de fysieke en cognitieve capaciteiten op hogere leeftijd (4,5).

Gedurende gemiddeld 3,2 jaar werd bij deze 85-plussers thuis de systolische (SBP) en de diastolische (DBP) bloeddruk gemeten. De auteurs berekenden de gemiddelde arteriële druk als 1/3 van de SBP + 2/3 van de DBP en het drukverschil als het verschil tussen de systolische en de diastolische bloeddruk. De fysieke capaciteiten werden geëvalueerd aan de hand van een vragenlijst over de activiteiten van het dagelijkse leven (ADL) en de cognitieve capaciteiten aan de hand van de MMSE. De auteurs verdeelden alle waarden in 3 tertielen: de systolische bloeddruk van 110 tot 146, 147 tot 161 en 162 tot 215 mmHg; de diastolische bloeddruk van 43 tot 71, 72 tot 80 en 81 tot 115 mmHg, en de gemiddelde arteriële druk van 70 tot 98, van 99 tot 107 en van 108 tot 146 mmHg. In hun analyses corrigeerden ze voor sociodemografische en cardiovasculaire factoren.

Hogere systolische, diastolische en gemiddelde bloeddrukwaarden gaan gepaard met minder beperkingen in ADL (p<0,05) en met een tragere toename van de ADL-beperkingen. Ook de MMSE-scores verslechteren minder snel bij 85-plussers als de systolische bloeddruk en het drukverschil hoger zijn. In een complementaire analyse leek het verband tussen een hoge bloeddruk en een minder snelle verslechtering van de MMSE-score het meest uitgesproken bij de deelnemers met de meeste fysieke beperkingen. Het verband tussen hypotensie en een grotere cognitieve achteruitgang was het meest uitgesproken bij de deelnemers met al bestaande fysieke beperkingen.

Deze vaststellingen zijn een aanzet om de behandeling van arteriële hypertensie bij 85-plussers sterk individueel aan te passen. De precieze aanpak hiervan blijft nog verder te evalueren.

Besluit

Dit observationeel onderzoek toont aan dat een hogere systolische bloeddruk en een hoger drukverschil bij 85-plussers een betere weerstand bieden tegen fysieke en cognitieve achteruitgang; ouderen met al bestaande fysieke beperkingen behouden bij een hogere bloeddruk betere cognitieve capaciteiten.

Referenties

1. Boland B, Chevalier P. Veranderen cardiovasculaire risicofactoren bij ouderen? Minerva 2010;9(7):73.
2. de Ruijter W, Westendorp RG, Assendelft WJ, et al. Use of Framingham risk score and new biomarkers to predict cardiovascular mortality in older people: population based observational cohort study. BMJ 2009;338:a3083.
3. Sabayan B, Oleksik AM, Maier AB, et al. High blood pressure and resilience to physical and cognitive decline in the oldest old: the Leiden 85-Plus study. J Am Geriatr Soc 2012;60:2014-9.
4. Euser SM, van Bemmel T, Schram MT, et al. The effect of age on the association between blood pressure and cognitive function later in life. J Am Geriatr Soc 2009;57:1232-37.
5. Whitmer RA, Sidney S, Selby J, et al. Midlife cardiovascular risk factors and risk of dementia in late life. Neurology 2005;64:277-81.