In een Engelse eerstelijnsstudie met 562 patiënten (adolescenten en volwassenen) met een acute ongecompliceerde lage luchtweginfectie bleek dat het niet voorschrijven van een antibioticum of een uitgesteld antibioticumvoorschrift geen nadelige invloed had op het ziekteverloop. Hetzelfde onderzoek liet ook zien dat de huisarts vaker opnieuw werd geconsulteerd wanneer een folder met informatie werd aangeboden dan wanneer dit niet gebeurde (1,2). In Minerva werd ook reeds gepleit voor onafhankelijke en relevante informatie voor de patiënt (3).

Een recente RCT includeerde uit 61 Engelse huisartsenpraktijken 558 kinderen (van gemiddeld 5,1 tot 5,3 jaar oud) met vermoeden van een bovenste luchtweginfectie. In de helft van de artsenpraktijken werd een acht pagina’s tellende interactieve brochure ter ondersteuning van de consultatie meegegeven (4). Deze gebruiksvriendelijke brochure gaf informatie over veel voorkomende symptomen (hoest, koorts, keelpijn, oorpijn), de wijze waarop ouders hiermee moeten omgaan en het nut van het al of niet voorschrijven van antibiotica. In de andere helft verliep de consultatie zoals gewoonlijk en zonder brochure.

Er waren minder herconsultaties in de interventiegroep (12,9%) vergeleken met de controlegroep (16,2%) (primaire uitkomst) maar het verschil was niet significant. Een tekort aan power kan hiervoor verantwoordelijk zijn. Bij de powerberekening vertrok men namelijk van 20% herconsultaties in de controlegroep om een halvering in de interventiegroep te kunnen aantonen. In de interventiegroep werden tijdens de eerste raadpleging minder antibiotica voorgeschreven (19,5% versus 40,8%; p <0,001) en ook tijdens de eerste twee daaropvolgende weken (dus ook tijdens de herconsultaties) was er minder gebruik van antibiotica. De resultaten verschilden niet na correctie voor clustering. Ook de intentie om bij gelijkaardige situaties een arts te raadplegen daalde sterker in de interventiegroep (p <0,001). Tevredenheid en vertrouwen na de consultatie waren vergelijkbaar in beide groepen. Gezien de verschillen in gezondheidszorg-structuur tussen Engeland en België kunnen deze resultaten niet zomaar geëxtrapoleerd worden.

Besluit

Deze studie toont aan dat duidelijk instructief geschreven patiëntenmateriaal het aantal antibioticumvoorschriften kan halveren bij kinderen met vermoeden van een bovenste luchtweginfectie. Het gaat hierbij wel om een secundaire uitkomstmaat. Een significant effect op het aantal herconsultaties (primaire uitkomstmaat) kon niet aangetoond worden.

Referenties

1. Coenen S, van Driel M. Antibiotica bij acute lage luchtweginfecties: onmiddellijk, later of niet voorschrijven. Minerva 2006;5(4):63-66.
2.  Little P, Rumsby K, Kelly J, et al. Information leaflet and antibiotic prescribing strategies for acute lower respiratory tract infection: a randomized controlled trial. JAMA 2005;293:3029-35.
3. Chevalier P. Patiënten informeren: relevant en onafhankelijk. [Editoriaal] Minerva 2007;6(6):86.
4. Francis NA, Butler CC, Hood K, et al. Effect of using an interactive booklet about childhood respiratory tract infections in primary care consultations on reconsulting and antibiotic prescribing: a cluster randomised controlled trial. BMJ 2009;339:b2885.