Chirurgisch verwijderen van de keelamandelen, met of zonder adenoïdectomie, is een vaak uitgevoerde ingreep bij patiënten met chronisch recidiverende tonsillitis. Het nut van deze operatie, zowel bij kinderen als bij volwassenen, blijft echter controversieel (1,2).

Een recente review van de Cochrane Collaboration vergeleek (adeno-)tonsillectomie met een niet-chirurgische behandeling bij kinderen en volwassenen met chronisch recidiverende tonsillitis (3). Bij kinderen zagen ze gemiddeld 0,6 (95% BI van 0,1 tot 1,0) minder episodes van keelpijn (3 episodes in de interventie- versus 3,6 in de controlegroep) in het eerste jaar na de ingreep (N=5 studies, n=987 kinderen). Vergeleken met de niet-geopereerde groep hadden de kinderen in het jaar na de ingreep 18 in plaats van 23 dagen keelpijn (verschil van 5,1 dagen met 95% BI van 2,2 tot 8,1) en 2,3 dagen (95% BI van 1,2 tot 3,4) minder schoolverzuim.

Voor volwassenen was er een gelijkaardig effect in daling van het aantal episodes met keelpijn merkbaar tot 5 tot 6 maanden na de tonsillectomie. De volwassenen hadden ook 10,6 dagen (95% BI van 5,8 tot 15,8) minder keelpijn in de 5 tot 6 maanden na de ingreep. Weliswaar is met de post-operatieve pijn geen rekening gehouden. De graad van bewijskracht is bij volwassenen beperkt door het kleine aantal studies (N=2 studies; n=156 volwassenen).

In deze update van de review van de Cochrane Collaboration uit 2009 zijn twee recente onderzoeken toegevoegd, één bij kinderen en één bij volwassenen. De inclusiecriteria van de uiteindelijk 7 geïncludeerde studies varieerden van 3 tot 8 tonsillitiden in het voorbije jaar en van 6 tot 10 tonsillitiden in de voorbije twee jaar. Door de aard van de ingreep waren noch de deelnemers, noch de onderzoekers geblindeerd voor de interventie en de effectbeoordeling. Het aantal ontbrekende gegevens liep in het tweede jaar op tot meer dan 50%. Er was ook veel contaminatie omdat 6 tot 15% van de kinderen in de controlegroep in het eerste jaar alsnog werd geopereerd.

Omwille van het geringe effect van tonsillectomie op keelpijn en de reële kans op spontaan herstel geven de auteurs het advies tonsillectomie alleen bij kinderen met ernstige tonsillitis te overwegen en hierbij eventueel gebruik te maken van de Paradise-criteria (7 infecties het voorbije jaar, of 5 in de voorbije twee jaren, of 3 in de voorbije drie jaren, of ten minste een maand school- of werkverlet binnen een bepaalde tijdspanne) (4). Het geringe effect moet ook afgewogen worden tegenover de kans op complicaties van een tonsillectomie, die klein blijft maar niet volledig verwaarloosbaar is: 1 tot 2% kans op een nabloeding. Het mortaliteitsrisico kan 3/10.000 bedragen en het risico op een herhaal-operatie loopt op tot 3,2% (5).

Besluit

Momenteel zijn er nog te weinig studies met voldoende lange follow-up om de waarde van (adeno-)tonsillectomie, zowel bij kinderen als bij volwassenen, correct in te schatten.

Referenties 

1. De Meyere M. Het nut van tonsillectomie bij recidiverende keelinfecties. Minerva 1999;28(4):181-2.
2. Matthys J. Zijn er nog indicaties voor (adeno)tonsillectomie bij kinderen? Minerva 2005;4(7):114-6.
3. Burton MJ, Glasziou PP, Chong LY, Venekamp RP. Tonsillectomy or adenotonsillectomy versus non-surgical treatment for chronic/recurrent acute tonsillitis. Cochrane Database Syst Rev 2014, Issue 11.
4. Zwart S, Dagnelie CF, Van Staaij BK, et al. NHG-Standaard Acute keelpijn. Derde herziening 2015.
5. Chen MM, Roman SA, Sosa JA, Judson BL. Safety of adult tonsillectomy: a population-level analysis of 5968 patients. JAMA Otolaryngol Head Neck Surg 2014;140:197-202.