Samenvatting

Uit vroeger onderzoek is gebleken dat het regelmatig, dus niet alleen bij noodzaak, inhaleren van ß2-mimetica op lange termijn kan leiden tot een verslechtering van de astmacontrole.

Met de TRUST (The Regular Use of Salbutamol Trial)-studie wil men het effect van het regelmatig toedienen van salbutamol evalueren. Deze gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde studie rekruteerde 983 astmapatiënten uit huisartspraktijken. De ernst van astma werd niet gespecificeerd, maar was in beide groepen gelijk. Het ging om patiënten die minstens tweemaal per week een kortwerkend ß2-mimeticum gebruikten en dit bij 90% in combinatie met inhalatiecorticosteroïden. De patiënten kregen ofwel 400 µg salbutamol ofwel placebo toegediend via Diskhaler, viermaal daags gedurende twaalf maanden. Primaire uitkomstmaat was de frequentie van exacerbaties van astma, gemeten aan de hand van een dagboek dat de patiënt zelf moest bijhouden en/of de mate waarin bijkomende behandeling met corticosteroïden nodig was. Er werd geen verschil vastgesteld in het optreden van exacerbaties van astma tussen beide groepen, zowel wat frequentie, tijdstip als duur betreft. De auteurs besluiten hieruit dat het regelmatig gebruik van salbutamol aan voormelde dosis geen aanleiding gaf tot verslechtering van de astmacontrole.

Bespreking

Tot een tiental jaar geleden werd gewoonlijk aangeraden salbutamol en andere kortwerkende ß2-mimetica drie- of viermaal daags te gebruiken als onderhoudsbehandeling bij astma. De rationale hiervoor was gebaseerd op de veronderstelling dat door regelmatig gebruik de luchtwegen continu werden opengehouden. Dit zou beschermend werken ten opzichte van factoren die astma uitlokken, zoals inspanning en allergenen. Tevens zou de longdepositie van andere geïnhaleerde geneesmiddelen, zoals bijvoorbeeld inhalatiecorticoïden, hierdoor verbeteren. Deze logische handelswijze steunde op weinig wetenschappelijke evidentie 1. De melding van een verhoogde mortaliteit bij jonge astmatici die op deze manier werden behandeld 2, deed twijfels ontstaan over de veiligheid van een dergelijke therapeutische aanpak. Een studie om de eventuele nadelige effecten van het regelmatig gebruik van een ß2-mimeticum (in dit geval fenoterol) na te gaan, werd opgezet 3. Hieruit bleek dat het regelmatig gebruik van fenoterol meer na- dan voordelen opleverde. Ook studies met salbutamol toonden bij diegenen die het middel op regelmatige basis gebruikten, een trend naar minder goede astmacontrole 4,5. Om die redenen werden de astmarichtlijnen gewijzigd en werd geadviseerd om kortwerkende ß2-mimetica slechts in geval van nood te gebruiken. Uit de hier besproken TRUST-studie kan evenwel niet worden geconcludeerd dat regelmatig gebruik van salbutamol tot een verslechtering van de astmacontrole leidt. Er kan echter ook geen verbetering worden aangetoond.

Besluit

De huidige richtlijnen, met name de aanbeveling om de kortwerkende ß2-mimetica slechts in geval van nood te gebruiken, kunnen gehandhaafd blijven 6. Tot op heden is bij regelmatig gebruik van langwerkende ß2-mimetica geen verslechtering van de astmacontrole aangetoond. Hun effect op mortaliteit staat nog niet vast.

Belangenvermenging/financiering

De studie werd gefinancierd door ‘The Medical Research Council’ (UK) en de pilootstudie door Boehringer Ingelheim.

Literatuur

1. SHEPHERD GL, HETZEL MR, CLARK TJ, et al. Regular versus symptomatic aerosol bronchodilator treatment of asthma. Br J Dis Chest 1981;75:215-7.
2. WILSON JD, SUTHERLAND DC, THOMAS AC, et al. Has the change to beta-agonists combined with oral theophylline increased cases of fatal asthma? Lancet 1981;1:1235-7.
3. SEARS MR, TAYLOR DR, PRINT CG, et al. Regular inhaled beta-agonist treatment in bronchial asthma. Lancet 1990;336:1391- 6.
4. DRAZEN JM, ISRAEL E, BOUSHEY HA, et al. Comparison of regularly scheduled with as-needed use of altbuterol in mild asthma. N Engl J Med 1996;335:841-7.
5. TAYLOR DR, TOWN GI, HERBISON GP, et al. Asthma control during long term treatment with regular inhaled salbutamol and salmeterol. Thorax 1998;53:744-52.
6. SEARS MR. Short-acting inhaled ß-agonists: to be taken regularly or as needed? Lancet 2000;355:1658-9.