Het vervolg op...

Tot nu toe waren er weinig argumenten om memantine in monotherapie of in combinatie met cholinesterase-inhibitoren zoals donepezil te gebruiken voor de behandeling van Alzheimerdementie. Uit onderzoek blijkt dat bij patiënten met matige tot ernstige Alzheimerdementie het effect op cognitie en gedrag na zes maanden behandeling gering is (1-4).

In een observationele studie van 943 patiënten met Alzheimerdementie onderzocht men het effect van memantine + cholinesterase-inhibitoren, cholinesterase-inhibitoren alleen of geen specifieke dementiebehandeling op uitstel van opname in een verzorgingsinstelling en op overlijden (5). De cohort bestond voor 67% uit vrouwen, de gemiddelde leeftijd bedroeg 73,1 jaar en de gemiddelde MMSE was 18,2. Na een gemiddelde opvolging van 62,3 maanden bleken cholinesterase-inhibitoren en memantine + cholinesterase-inhibitoren efficiënter te zijn dan geen behandeling om opname in een instelling uit te stellen (HR was resp. 0,37 (95% BI van 0,27 tot 0,48) en 0,29 (95% BI van 0,11 tot 0,72)). Er kon geen winst op tijd tot overlijden aangetoond worden. Een dergelijk groot effect van memantine en cholinesterase-inhibitoren is niet bevestigd in andere studies en staat in schril contrast met de zeer matige resultaten uit de beschikbare RCT’s (4). De combinatiegroep gebruikte opvallend meer multivitamines, vitamine E en lipidenverlagende medicatie dan de groep met alleen cholinesterase-inhibitoren. De laatstgenoemde groep nam dan weer veel meer multivitamines, vitamine E, lipidenverlagende medicatie, oestrogenen en aspirine dan de niet-behandelde groep. Dat kan er misschien op wijzen dat het resultaat niet door de medicatie zelf, maar wel door het verschil in sociale klasse werd veroorzaakt. Het is evenmin duidelijk waarom er voor een specifieke behandeling is gekozen. Het is immers goed mogelijk dat de niet-behandelde groep sneller achteruitging door bijvoorbeeld minder mantelzorg. Opnieuw blijkt hoe moeilijk het is om conclusies te trekken uit een cohortstudie. Gezien de grote beperkingen van deze cohortstudie, vragen de opvallend positieve resultaten bevestiging in andere studies (liefst RCT’s met lange follow-up).

Besluit

Het effect van memantine al of niet in combinatie met cholinesterase-inhibitoren voor de behandeling van Alzheimerdementie, blijft klinisch weinig relevant. Het blijft bovendien onduidelijk of bepaalde subgroepen meer baat kunnen hebben bij deze medicatie.

Referenties

1. Michiels B. Medicamenteuze behandeling van dementie. Minerva 2008;7(9):130-1.
2. Michiels B, Vermeire E. Memantine toegevoegd aan donepezil bij Alzheimer. Minerva 2004;3(8):129-31.
3. Vermeire E. Memantine bij de ziekte van Alzheimer. Minerva 2003;2(7):109-11.
4. McShane R, Areosa Sastre A, Minakaran N. Memantine for dementia. Cochrane Database Syst Rev 2006, Issue 2.
5. Lopez OL, Becker JT, Wahed AS, et al. Long-term effects of the concomitant use of memantine with cholinesterase inhibition in Alzheimer disease. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2009;80:600-7.