Minerva Kort biedt u korte commentaren op publicaties die door de redactie van Minerva zijn geselecteerd. Interessante en voor huisartsen relevante studies die niet direct in een ruimer kader kunnen of moeten worden besproken, krijgen een plaats in deze rubriek. Iedere selectie wordt kort samengevat en van enkele regels commentaar voorzien door een referent. De redactie van Minerva wenst u veel leesgenot.

Samenvatting

In deze gerandomiseerde dubbelblinde placebogecontroleerde studie onderzoekt men het effect van Ginkgo biloba-extract in de behandeling van oorsuizen.

Een 978 deelnemers tussen 18 en 70 jaar oud werden in paren verdeeld over twee groepen. In de 489 paren hadden de deelnemers hetzelfde geslacht, een leeftijdsverschil van minder dan tien jaar en niet langer dan vijf jaar tinnitus. In elk paar kreeg één van de deelnemers 50 mg Ginkgo biloba en de ander kreeg placebo. De follow-up gebeurde met vragenlijsten die door de deelnemers werden ingevuld bij het begin van de studie, na vier en twaalf weken behandeling en twee weken na het beëindigen van de behandeling. De vragenlijsten peilden naar drie uitkomsten: de luidheid van het oorsuizen, de beleving van het oorsuizen en de mogelijkheid van de deelnemers om het te negeren alsook de impact op de levenskwaliteit. In de tweede, derde en vierde vragenlijst stelde men ook vragen naar verandering van het oorsuizen. Iedere uitkomst werd door de deelnemers zelf gescoord op een schaal, die voordien werd vastgelegd. Een globale score verkreeg men door optelling van alle afzonderlijke scores.

De statistische analyse van de verzamelde gegevens toonde geen significant verschil in scores, noch in andere symptomen geassocieerd met cerebrale perfusiestoornissen: 34 van de 360 deelnemers die het actieve product kregen en 35 in de placebogroep vermeldden na twaalf maanden dat het oorsuizen minder hinderlijk was geworden. De aanwezigheid van gunstige effecten (goed gevoel, verbetering van de circulatie, beter gehoor) is wel significant verschillend voor de twee groepen: 4,9% in de interventiegroep tegenover 2,2% in de placebogroep (95% BI van het verschil 0,4-4,9; p=0,03).

De auteurs concluderen dat 50 mg Ginkgo biloba-extract (LI 1370, een vorm die beantwoordt aan de kwaliteitseisen van de Duitse commissie ad hoc) driemaal per dag toegediend na twaalf weken behandeling niet effectiever is dan placebo.

Bespreking

De onderzoeksvraag is bijzonder relevant voor de huisartspraktijk. Oorsuizen is een veel voorkomend gezondheidsprobleem en heeft een negatieve invloed op de levenskwaliteit. Er bestaan weinig middelen die een bewezen nut hebben in de behandeling van oorsuizen 1 en andere symptomen, die voorkomen bij cerebrale perfusiestoornissen 2 (geheugenstoornissen en andere cognitieve problemen). Men vond een licht effect van Ginkgo biloba bij cognitieve stoornissen gerelateerd aan de ziekte van Alzheimer 3. Maar deze vroegere studies met Ginkgo biloba leverden zwakke en vage resultaten op wegens onder meer een slechte definiëring van de inclusiecriteria, een geringe standaardisatie van de gebruikte Ginkgo biloba-extracten of het kleine aantal proefpersonen. In veel westerse landen zoals de VS en Groot-Brittannië wordt Ginkgo biloba in natuurwinkels verkocht. In Duitsland waar Ginkgo biloba als geneesmiddel geregistreerd staat, behoort het tot de top vijf van de meest voorgeschreven medicatie, goed voor meer dan één miljoen voorschriften per jaar 4. De sterke punten van deze studie zijn: ze verloopt gerandomiseerd en dubbelblind, er is een groot aantal deelnemers, de inclusie- en exclusiecriteria zijn zeer streng, er wordt een gestandaardiseerd (volgens de Duitse farmacopee) Ginkgo biloba-extract gebruikt, de uitkomstmaten worden vooraf nauwgezet bepaald, er zijn weinig uitvallers en de kwaliteit van de statistische analyse is goed.

De zwakke punten zijn: het klein aantal contacten van de onderzoekers met de deelnemers, wat de geringe respons op placebo kan verklaren en het gebruik van matching wordt toegepast zijn bijvoorbeeld leeftijd en geslacht. Voordeel van matching is dat het verstorende effect van de gematchte kenmerken bij analyse kan worden uitgesloten. Een nadeel is dat het niet mogelijk is om achteraf het effect van deze kenmerken nog te onderzoeken.">gematchte uitkomsten, waardoor er uiteindelijk slechts weinig deelnemers in de analyse worden opgenomen. Niettegenstaande het feit dat deze studie geen gunstig effect van Ginkgo biloba bij oorsuizen aantoont, suggereren de onderzoekers dat gezien het geringe aantal nevenwerkingen en de populariteit van het product, Ginkgo biloba kan worden voorgeschreven als placebo voor de behandeling van oorsuizen of andere klinische situaties. Deze stelling is echter niet te verdedigen, noch op ethisch vlak (gebruik van een vals placebo), noch op wetenschappelijk en economisch vlak (kosten-batenanalyse)5.

Belangenvermenging/financiering

Deze studie werd gefinancierd door de 'British Tinnitus Association' en Lichtwer Pharma GmbH, Berlijn, de fabrikant van Ginkgo biloba-extract.

Besluit

Er bestaat geen enkel bewijs om het gebruik van Ginkgo biloba-extract aan te raden voor de behandeling van oorsuizen zonder specifieke oorzaak.

Literatuur

1. ERNST E, STEVINSON C. Ginkgo biloba for tinnitus: a review. Clin Otolaryngol 1999;24:164-7.
2. KLEIJNEN J, KNIPSCHILD P. Ginkgo biloba for cerebral insufficiency. Br J Clin Pharmacol 1992;34:352-8.
3. OKEN BS, STORZBACH DM, KAYE JA, et al. The efficacy of Ginkgo biloba on cognitive function in Alzheimer disease. Arch Neurol 1998;55:1409-15.
4. CURTIS-PRIOR P, VERE D, FRAY P. Therapeutic value of Ginkgo biloba in reducing symptoms of decline in mental function. J Pharm Pharmacol 1999;51:535-41.
5. ERNST E. The risk-benefit profile of commonly used herbal therapies: Ginkgo, St John’s Wort, Ginseng, Echinacea, Saw Palmetto, and Kava. Ann Intern Med 2002;136:432-53.

Gebruikte productnamen:

Ginkgo biloba-extract: Memfit®