Voor u ligt het vijfde nummer van Minerva. Sinds haar geboorte in september 1998 is reeds een brede keuze aan onderwerpen besproken en geduid. Tijd om eens stil te staan bij het groeiproces van deze eigentijdse godin. Van diverse kanten bereiken ons vragen: "Hoe selecteren jullie eigenlijk en hoe zit een bespreking in elkaar"? We nemen u mee in de voetsporen van het Minerva-productieproces.

De selectie: waar komen de artikels vandaan?

Minerva rekruteert haar publicaties uit een twintigtal tijdschriften (zie lijst in kader). Bovenaan deze lijst staan de klassieke "big five". Deze meest geciteerde tijdschriften nemen internationaal een belangrijke plaats in op het gebied van de geneeskunde 1. Belangrijke en nieuwe ontwikkelingen vinden hierin hun weg naar het internationale medische publiek. Terugblikkend op de geselecteerde artikels van het afgelopen jaar blijkt dat ongeveer driekwart van de geselecteerde artikels in deze vijf tijdschriften werd gepubliceerd. Sinds kort spelen de nieuwere tertiaire bronnen, die evenals Minerva artikels uit andere tijdschriften kritisch bespreken, ook een interessante rol op dit terrein 2,3. Een elftal huisartsentijdschriften van over de hele wereld worden eveneens opgevolgd. Omwille van haar bijzondere en heldere benadering van geneesmiddelen is La Revue Préscrire opgenomen in de lijst. Een tweetal elektronische tijdschriften, die publicaties over een zeer uitgebreid aantal onderwerpen in andere tijdschriften opvolgen, zijn eveneens toegevoegd. Deze lijst is echter dynamisch, dit wil zeggen dat hieraan interessante en/of nieuwe tijdschriften kunnen worden toegevoegd. Anderzijds kunnen na verloop van tijd ook tijdschriften van deze lijst worden geschrapt, wanneer de redactie oordeelt dat er geen of te weinig relevante artikels uit deze tijdschriften worden geselecteerd.

De selectie: volgens welke criteria?

De tijdschriften zijn onder de vijf redactieleden verdeeld. Een achttal hiervan wordt door twee redactieleden gevolgd. Artikels die worden geselecteerd, dienen aan de volgende criteria te voldoen: het onderwerp is relevant voor de huisartsgeneeskunde, het betreft een veel voorkomend ziektebeeld of klacht, het onderzoek is patiëntgericht, het betreft een review, een meta-analyse of een goede oorspronkelijke studie 4-7. Dit is het eerste filter. In de redactieraad worden alle geselecteerde artikels vervolgens nogmaals doorgenomen. In dit tweede filter blijven alleen die artikelen hangen die door een meerderheid van de redactie als "te publiceren" worden geklasseerd. Andere worden ofwel in de databank bijgehouden als inhoudelijke documentatie ofwel definitief afgewezen. Deze selectie in twee stappen heeft tot doel om enerzijds geen belangrijke publicaties te missen, maar anderzijds de lezers ook niet te overladen met minder relevante zaken.

Van selectie naar duiding

Voor elk geselecteerd artikel wordt gezocht naar een geschikte "duider". Deze duider is bij voorkeur iemand die goed in het onderwerp is ingewerkt, de recente literatuur kent en op de hoogte is van mogelijke discussies en controverses in de huisartsenpraktijk. Vooral "huisartsdeskundigen" worden gezocht, maar de inbreng van specialisten kan ook zeer waardevol zijn. Een korte en gestandaardiseerde samenvatting van het artikel wordt gemaakt door de eindredacteur van Minerva. De bespreking van de door Minerva aangezochte "duider" heeft zowel inhoudelijke als methodologische aspecten. Essentieel is een "duiding" van de studie; het thema en de resultaten worden in een kader gezet en geplaatst in de dagelijkse praktijk van de (Vlaamse) huisarts. De "aanbeveling voor de praktijk" waarmee de duiding afsluit, gaat één stap verder. Het is een handleiding voor de clinicus die zijn/haar handelen wil afstemmen op gegevens uit wetenschappelijk onderzoek. Om van duiding tot een aanbeveling te komen spelen argumenten als uitvoerbaarheid, haalbaarheid, socio-economische overwegingen en organisatie van gezondheidszorg een rol. Deze aanbeveling word getoetst aan bestaande richtlijnen, standaarden en/of guidelines die bij huisartsen bekend zijn. De redactie stelt zich daarbij allereerst de vraag: Voegt de duiding iets toe aan het huidige beleid; wordt het beleid bevestigd of worden hierbij eerder vragen gesteld? Andere vragen zijn: Is het kader relevant en breed genoeg, zijn de uitspraken voldoende onderbouwd met literatuurverwijzingen en is het stuk leesbaar?

Een nieuwe rubriek

Binnenkort zal een nieuwe rubriek het daglicht zien. Hierin vindt u in het kort mededelingen van en commentaar op publicaties die het vermelden, maar (nog) niet het bespreken waard zijn.

De weg naar het gedrukte woord is lang, maar met elke stap hoopt de redactie van Minerva iets toe te voegen aan de kwaliteit van het product. U, onze lezers, bent het laatste filter. Wij kijken met belangstelling uit naar uw kritische reacties.

M. van Driel

British Medical Journal*

New England Journal of Medicine*

The Lancet*

Annals of Internal Medicine*

Journal of the American Medical Association (JAMA)*

Evidence Based Medicine*

Evidence Based Mental Health

Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde

(Belgisch) Tijdschrift voor Geneeskunde

La Revue Préscrire

Folia Pharmacotherapeutica

ACP Journal Club

Journal Watch

American Family Physician

British Journal of General Practice*

Family Practice

Family Medicine

European Journal of General Practice

Huisarts en Wetenschap*

Australian Family Practitioner

New Zealand Family Physician

Journal of Family Practice

Scandinavian Journal of Primary Health Care

Canadian Family Physician

1. Sackett DL, Richardson WS, Rosenberg W, Haynes RB. Evidence-based medicine. How to practice and teach ebm. London: Churchill Livingstone, 1998.
2. The Cochrane Library on cd-rom. Oxford: Update Software.
3. Evidence-based Medicine. London: bmj Publishing Group.
4. Andem. Guide de l’analyse de la littérature a l’attention des présidents et chargés de projet des groupes de travail. Lyon: Service Références andem, 1996.
5. Crombie I K. The pocket guide to critical appraisal. 1. London: Bmj Publishing Group, 1998.
6. Sackett DL. How to read clinical journals. Can Med Assoc J 1981;124::555-8, 703-10, 869-90, 1156-62.
7. Slawson DC, Shaugnessy AF. Becoming a medical information master: feeling good about not knowing everything. J Fam Pract 1994; 38: 505-13.