Tekst onder de verantwoordelijkheid van de Franstalige redactie

Voor de behandeling van ongecompliceerde diverticulitis beschikken we tot nu toe over 1 RCT die het effect van antibiotica vergeleek met placebo, namelijk de studie van Chabok et al., waarover Minerva in 2012 een duiding publiceerde (1,2). De auteurs van deze studie konden niet aantonen (door een tekort aan power?) dat antibiotica bij gehospitaliseerde patiënten met ongecompliceerde diverticulitis, een invloed hebben op complicaties op korte en middellange termijn of op recidieven binnen het jaar.

De Cochrane Collaboration publiceerde in 2012 een systematische review van goede methodologische kwaliteit over de behandeling van ongecompliceerde diverticulitis met antibiotica (3). De auteurs zochten naar RCT’s die voor de behandeling van ongecompliceerde diverticulitis aan de linkerzijde, antibiotica vergeleken met een andere antibacteriële behandeling (ander antibioticum, andere toedieningswijze, dosis of duur), met placebo of met een behandeling zonder antibiotica. Ze vonden 3 RCT’s die voldeden aan de inclusiecriteria. Omwille van de uiteenlopende interventies was er geen meta-analyse mogelijk. De auteurs beperkten zich dus tot een kwalitatieve beschrijving van de resultaten van deze 3 RCT’s.

De oudste RCT dateert van 1992 en includeerde 77 patiënten (4). De auteurs vergeleken de werkzaamheid van cefoxitine intraveneus met de intraveneuze toediening van gentamycine + clindamycine. Noch voor genezing, noch voor therapiefalen konden ze een significant verschil vaststellen. Bij de evaluatie van de 5 klassieke criteria voor bias, oordeelden de auteurs dat er voor 4 van de 5 criteria een hoog risico van bias was en dat voor 1 criterium het risico van bias niet duidelijk was.

De tweede RCT dateert van 2010 en includeerde 50 patiënten (5). Hier vergeleken de auteurs de werkzaamheid van een intraveneuze toediening van antibiotica gedurende 24 tot 48 uur, gevolgd door een orale toediening gedurende 10 dagen, met een intraveneuze toediening gedurende 7 dagen, gevolgd door een orale toediening gedurende 5 dagen. Voor therapiefalen was er tussen beide onderzoeksgroepen geen verschil.

De derde RCT dateert van 2012 en het is deze RCT van Chabok et al. die we in Minerva besproken hebben (1,2). Deze auteurs vergeleken een behandeling met antibiotica (eerst intraveneus, nadien oraal) met een behandeling zonder antibiotica. De auteurs van de Cochrane review melden dat er geen significant verschil was tussen beide groepen op het vlak van complicaties, dringende interventies of herval. Net zoals de eerste 2 studies was de derde studie niet geblindeerd (noch de onderzoeker, noch de patiënt, noch de beoordeelaar).

De auteurs van de Cochrane review besluiten dat andere studies nodig zijn vooraleer de huidige aanbevelingen over ongecompliceerde diverticulitis te veranderen en nodigen uit om de publicatie van lopende studies af te wachten.

De NHG-Standaard over diverticulitis (2011) stelt dat een antibioticumbehandeling niet aangewezen is bij ongecompliceerde diverticulitis (6), omdat er geen valide studies beschikbaar zijn. In het geval van gecompliceerde diverticulitis of bij toename van de klachten adviseert de Standaard aan de huisarts om door te verwijzen.

Besluit

Deze systematische review zonder meta-analyse vond slechts 3 RCT’s die het nut onderzochten van antibiotica bij patiënten met ongecompliceerde diverticulitis. Er is geen verschil vastgesteld tussen de verschillende schema’s van antibioticatoediening (verschillend antibioticum, kortere of langere duur van de intraveneuze toediening). Ook tussen antibiotica en geen antibiotica konden de auteurs geen verschillen vaststellen. We wachten op de resultaten van lopend onderzoek vooraleer hierover besluiten te formuleren.

Referenties

1. Chabok A, Påhlman L, Hjern F, et al; AVOD Study Group. Randomized clinical trial of antibiotics in acute uncomplicated diverticulitis. Br J Surg 2012;99:532-9.
2. Chevalier P. Geen antibiotica bij ongecompliceerde diverticulitis? Minerva 2012;11(5):54-5.
3. Shabanzadeh DM, Wille-Jørgensen P. Antibiotics for uncomplicated diverticulitis. Cochrane Database Syst Rev 2012, Issue 11.
4. Kellum JM, Sugerman HJ, Coppa GF, et al. Randomized, prospective comparison of cefoxitin and gentamicin-clindamycin in the treatment of acute colonic diverticulitis. Clin Ther 1992;14:376-84.
5. Ribas Y, Bombardó J, Aguilar F, et al. Prospective randomized clinical trial assessing the efficacy of a short course of intravenously administered amoxicillin plus clavulanic acid followed by oral antibiotic in patients with uncomplicated acute diverticulitis. Int J Colorectal Dis 2010;25:1363-70.
6. Berger MY, De Wit NJ, Vogelenzang R, et al. NHG-Standaard Diverticulitis. Huisarts Wet 2011;54:490-8.