Tekst onder de verantwoordelijkheid van de Nederlandstalige redactie

Minerva besloot reeds dat systematische screening van abdominaal aneurysma door eenmalige ultrasonografie bij mannen tussen 64 en 73 jaar wel de ziektespecifieke mortaliteit vermindert, maar niet de totale mortaliteit (1-4). Eens een abdominaal aneurysma ontdekt is, bestaat er momenteel nog geen consensus over het optimale tijdsinterval tussen twee echografieën in het kader van een gestructureerde follow-up.

Een recente meta-analyse (5) gebruikte de gegevens van 15 471 patiënten die omwille van een door screening ontdekt abdominaal aneurysma (diameter van de aorta tussen 3 en 5,4 cm) herhaaldelijke echografieën ondergingen. Afhankelijk van de studie duurde de opvolging 1 tot 8 jaar. Patiënten met een aortaruptuur, met een aortadiameter ≥ 5,5cm of die een electieve ingreep ondergingen werden niet verder opgevolgd. De meeste studies gebruikten 5,5 cm als drempel voor operatief ingrijpen. Minerva besloot reeds dat er geen wetenschappelijke onderbouwing is voor een onmiddellijke ingreep bij abdominale aneurysma’s met een diameter kleiner dan 5 cm (6). In een andere duiding besloten we dat voor abdominale aneurysma’s vanaf 5,5 cm open chirurgie en endovasculaire stenting gelijkwaardig zijn, maar dat stenting wel gepaard gaat met meer heringrepen (7). Door de gegevens van de verschillende studies te poolen volgens het random effects model trachtten de auteurs het risico op ruptuur of het bereiken van een diameter van 5,5 cm binnen een bepaald tijdsinterval in te schatten. Men zag dat het groeitempo en het ruptuurrisico toenamen naarmate de diameter van het aneurysma groter werd. Per 0,5 cm toename van de diameter groeide het aneurysma met 0,59 mm sneller per jaar (95% BI van 0,51 tot 0,66) en steeg het ruptuurrisico met een factor 1,91 (95% BI van 1,61 tot 2,25). De auteurs stelden een hoge statistische heterogeniteit vast tussen de studies. Deze heterogeniteit kon slechts gedeeltelijk verklaard worden door een sneller groeitempo bij rokers en niet-diabetici. Om de cijfers concreter te maken gebruiken de auteurs een grafiek die voor een diameter van 3, van 4 en van 5 cm weergeeft hoelang het zal duren om bij een bepaald percentage patiënten een aortadiameter van 5,5 cm of een aortaruptuur te hebben. Zo zal het voor 1 op 10 personen met een aortadiameter ≤ 4 cm minstens 3 jaar duren om een aortadiameter van 5,5 cm te bereiken en zal het voor 1 op 100 personen minstens 3,5 jaar duren om een aortaruptuur te hebben. De Duodecim-richtlijn Aorta-aneurysma en dissectie (8) raadt controle echografie om de 24 maanden aan voor aneurysma's tot 3,0-3,5 cm in diameter en om de 12 maanden voor aneurysma’s tot 3,6-4,5 cm in diameter. Indien geen groei wordt waargenomen, zijn minder frequente opvolgingsbezoeken mogelijk of kunnen ze zelfs geheel gestopt worden. Aneurysma's meer dan 4,5 cm in diameter worden meestal opgevolgd om de 6 maanden. Uit de hoger besproken studie blijkt dat het screeningsinterval voor aneurysma’s ≤4 cm tot 3 jaar kan verlengd worden. Voor aneurysma’s tussen 4 en 4,4 cm zouden we ons kunnen beperken tot 2 jaar en voor aneurysma’s tussen 4,5 en 5,4 jaar tot 1 jaar.

Besluit van Minerva

Deze meta-analyse van 15 741 patiënten met een abdominaal aneurysma tussen 3 en 5,5 cm diameter toont aan dat de tijd tussen de echografische controles kan verlengd worden ten opzichte van de huidig gebruikte tijdsintervallen (8). De hoge statistische heterogeniteit tussen de 18 geïncludeerde studies vraagt om verder onderzoek naar opvolging van abdominale aneurysma’s in specifieke patiëntenpopulaties.  

Referenties

1. Bruyninckx R. Screening van abdominaal aneurysma. Minerva 2003;2(10):165-8.
2. Chevalier P. Screening van abdominale aorta aneurysmata. Minerva 2007;6(7):118.
3. Chevalier P. Screening van abdominaal aneurysma. Minerva 2010;9(2):22.
4. Chevalier P. Is screening van abdominaal aneurysma nuttig op lange termijn? Minerva online 28/02/2011.
5. Bown MJ, Sweeting MJ, Brown LC, et al; RESCAN Collaborators. Surveillance intervals for small abdominal aortic aneurysms: a meta-analysis. JAMA 2013;309:806-13.
6. Bruyninckx R. Abdominaal aneurysma: opereren of afwachten? Minerva 2003;2(5):77-9.
7. Chevalier P. Abdominaal aorta-aneurysma: welke behandeling? Minerva online 27/09/2010.
8. Aorta-aneurysma en dissectie. Duodecim Medical Publications Ltd 2010 [bezocht op 13 Nov 2013];Beschikbaar op: https://www.ebmpracticenet.be/nl/paginas/default.aspx?ebmid=ebm00086