In 2007 besprak Minerva de resultaten van een meta-analyse over de niet-chirurgische behandelingen van urine-incontinentie bij vrouwen (1). De resultaten toonden aan dat bekkenbodemspieroefeningen en blaastraining, oxybutynine en tolterodine nuttig kunnen zijn en dat orale hormonale therapie de symptomen kan verergeren. De resultaten waren tegenstrijdig voor het effect van bekkenbodemspieroefeningen met of zonder biofeedback, periurethrale injecties van bulkmiddelen en medische apparaten. Voor elektrische stimulatie, adrenerge medicatie en duloxetine konden de auteurs geen winst vaststellen.

Deze meta-analyse heeft als methodologische beperking dat de auteurs naargelang de studies de resultaten voor urge-incontinentie, stressincontinentie en gemengde vormen van incontinentie samenvoegden. We konden hier dus moeilijk duidelijke besluiten formuleren voor de praktijk.

Het is overigens noodzakelijk om een correct onderscheid te maken tussen urge-incontinentie en stressincontinentie. In 2007 publiceerde Minerva een duiding van een publicatie waarbij de auteurs drie vragen voorstellen om te kunnen differentiëren tussen urge- en stressincontinentie (2,3). Voor de behandeling van stressincontinentie becommentarieerde Minerva een RCT waaruit bleek dat elektrische stimulatie niets toevoegde aan het effect van gedragstraining (4,5). Onze aanbeveling voor de praktijk was : een trapsgewijze aanpak beginnend bij bekkenbodemspieroefeningen aan de hand van een zelfhulpgids of instructies, gevolgd door een programma met professionele begeleiding.

In 2010 verscheen een Brits Health Technology Assessment (HTA) van goede methodologische kwaliteit (6). De auteurs herevalueerden het nut van niet-chirurgische interventies specifiek bij stressincontinentie. Tegelijkertijd deden ze een enquête bij 188 vrouwen om na te gaan welke impact stressincontinentie had op hun dagelijkse leven. Dit systematische literatuuroverzicht bevat vergelijkende (direct of indirect) resultaten van 88 RCT’s of quasi RCT’s met in het totaal 9 721 patiënten. Behandeling (bekkenbodemspieroefeningen, biofeedback, elektrische stimulatie, blaastraining, vaginaal ingebrachte kegeltjes, serotonine- en noradrenaline-heropnameremmers of verschillende combinaties van deze behandelingen) was effectiever dan geen behandeling. Het meest effectief waren intensieve bekkenbodemspieroefeningen via extra sessies (OR 10,7; geloofwaardigheidsinterval van 5,03 tot 26,2) of in combinatie met biofeedback (OR 12,3; geloofwaardigheidsintervalinterval van 5,35 tot 32,7). Serotonine- en noradrenaline-heropnameremmers waren gemiddeld genomen werkzamer op het vlak van verbetering of genezing, maar hun ongewenste effecten leidden vaak tot stopzetting van de behandeling.

De resultaten van de kosteneffectiviteitanalyse zijn moeilijker te interpreteren en afhankelijk van hoelang het effect op korte termijn aanhoudt.

Besluit

Bekkenbodemspieroefeningen eventueel gecombineerd met biofeedback blijven de eerste keuze voor de behandeling van stressincontinentie bij vrouwen. De balans evalueren tussen kostprijs en werkzaamheid is nog steeds moeilijk.

Referenties

1. Chevalier P. Urine-incontinentie bij vrouwen: niet-chirurgische behandelingen. Minerva 2008;7(7):102-3.
2. Chevalier P. Drie vragen om urge- van stressincontinentie te onderscheiden. Minerva 2007;6(3):41-3.
3. Brown JS, Bradley CS, Subak LL, et al ; Diagnostic Aspects of Incontinence Study (DAISy) Research Group. The sensitivity and specificity of a simple test to distinguish between urge and stress urinary incontinence. Ann Intern Med 2006;144:715-23.
4. Lagro-Janssen T. Elektrische stimulatie van de bekkenbodem bij stressincontinentie. Minerva 2004;3(5):77-9.
5. Goode PS, Burgio KL, Locher JL, et al. Effect of behavioral training with or without pelvic floor electrical stimulation on stress incontinence in women. JAMA 2003;290:345-52.
6. Imamura M, Abrams P, Bain C, et al. Systematic review and economic modelling of the effectiveness and cost-effectiveness of non-surgical treatments for women with stress urinary incontinence. Health Technology Assess 2010;14:1-118.