Sinds het acellulaire kinkhoestvaccin in gebruik is (steeds gecombineerd met difterie en tetanus toxoïd) rezen er bezorgdheden over de kortere werkingsduur ten opzichte van het vroeger gebruikte cellulaire vaccin. In Minerva bespraken we reeds studies die aantoonden dat bij adolescenten en volwassenen het boostereffect sneller afneemt dan verhoopt, zeker bij diegenen die als jong kind alleen met een acellulair type gevaccineerd zijn (1,2).

Een Australische case-control studie rapporteert over de klinische doeltreffendheid van het DTPa vaccin toegediend op 2, 4 en 6 maanden met een herhaling op 4-jarige leeftijd (3). In deze studie bij jonge kinderen tussen 2 en 4 jaar werden 4 584 bevestigde gevallen van kinkhoest vergeleken met 90 464 controles. De effectiviteit van het vaccin na 1, 2 en 3 dosissen was respectievelijk 53,7% (95% BI van 43,8% tot 61,9%), 75,3% (95% BI van 65,7% tot 82,3%) en 83,5% (95% BI van 79,1% tot 87,0%) in de leeftijdsgroep van 2 tot 11 maanden. Op de leeftijd van 1 jaar was de effectiviteit nog 79,2% (95% BI van 75,0% tot 82,8%), na 2 jaar 70,7% (95% BI van 64,5% tot 75,8%) en na 3 jaar nog slechts 59,2% (95% BI van 51,0% tot 66,0%). Tijdens de studielooptijd was er een kinkhoestepidemie in Australië, waardoor de incidentiecijfers hoger waren dan normaal. Naast de klinische tekens zoals aanhoudende hoest (langer dan 2 weken) werd ook een nasofaryngeale wisser getest met PCR, waardoor meer gevallen (ook lichtere) gedetecteerd konden worden. In het eerste levensjaar was de effectiviteit nochtans statistisch niet significant hoger tegen ernstige kinkhoestgevallen die hospitalisatie vereisten in vergelijking met alle kinkhoestgevallen. 

In België wordt een ander schema voor kinkhoestvaccinatie aanbevolen namelijk op 2, 3, 4 en 15 maanden met een herhaling op 5-7 jaar (4). Hierdoor zijn de resultaten van de Australische studie moeilijk te extrapoleren naar de Belgische context. Een Amerikaanse case-control studie berekende dat de effectiviteit van het vaccin toegediend volgens het Belgische schema, met 42% per jaar afneemt na toediening van de vijfde dosis op de leeftijd van 4 tot 6 jaar (5). Het eerste levensjaar is het belangrijkste om beschermd te zijn tegen kinkhoest omdat kort na de geboorte het aantal ernstige verwikkelingen en sterfte ten gevolge van een kinkhoestinfectie het hoogst zijn. Vandaar dat het advies van de Hoge Gezondheidsraad aangeeft om tijdig te starten met vaccineren (leeftijd van 2 maanden) en het schema strikt te volgen (4). Om pasgeborenen beter te beschermen wordt ook ingezet op ‘cocoon’ vaccinatie van contactpersonen zoals familieleden of verzorgenden (6-8). Recent wordt het kinkhoestvaccin ook aanbevolen in het derde trimester van de zwangerschap (6) omwille van het gunstige effect van passieve immunisatie van de baby via de placenta (recent aangetoond maar nog niet gepubliceerd).

In ieder geval zouden deze resultaten een aanzet moeten zijn om het huidige vaccin te verbeteren, bijvoorbeeld door het toevoegen van immuunstimulerende adjuvantia.

 

Besluit

Deze studie toont aan dat bij de primovaccinatie van pasgeborenen de immuniteit progressief toeneemt na elke dosis, maar dat na een interval van 2 tot 3 jaar de werkzaamheid terug gaat afnemen. De adviezen van de Hoge Gezondheidsraad blijven gehandhaafd.

 

Referenties

1. Michiels B. Doeltreffendheid van kinkhoestvaccinatie bij adolescenten en volwassenen. Minerva 2014;13(6):71-2.
2. Baxter R, Bartlett J, Rowhani-Rahbar A, et al. Effectiveness of pertussis vaccines for adolescents and adults: case-control study. BMJ 2013;347:f4249.
3. Quinn HE, Snelling TL, Macartney KK, McIntyre PB. Duration of protection after first dose of acellular pertussis vaccine in infants. Pediatrics 2014;133:e513-9.
4. Hoge Gezondheidsraad 2013. Vaccinatie van kinderen en adolescenten tegen difterie, tetanus en kinkhoest.
5. Klein NP, Bartlett J, Rowhani-Rahbar A, et al. Waning protection after fifth dose of acellular pertussis vaccine in children. N Engl J Med 2012;367:1012-9.
6. Hoge Gezondheidsraad 2013. Vaccinatie tegen kinkhoest (volwassenen).
7. Michiels B. Kinkhoestvaccin voor adolescenten en volwassenen. Minerva 2006;5(9):150-2.
8. Ward JI, Cherry JD, Chang Sj, et al. Efficacy of an acellular pertussis vaccine among adolescents and adults. N Engl J Med 2005;353:1555-63.