In een korte, online bespreking over het effect van amoxicilline voor ongecompliceerde lage luchtweginfecties bij 2 061 gezonde 60-plussers, zonder vermoeden van pneumonie, besloot Minerva dat amoxicilline geen gunstig effect heeft op de duur en de ernst van de symptomen, maar wel een grotere kans heeft op medicamenteuze ongewenste effecten (1,2). Dat komt overeen met het advies van BAPCOC dat voor deze indicatie geen antibiotica aanbeveelt voor acute bronchitis bij volwassenen (level 8, grade A) of bij kinderen (level IV, grade C), behalve in specifieke gevallen (3).

Smith et al. publiceerden in 2014 (4) een herwerkte versie van hun vroegere Cochrane review over antibiotica bij acute bronchitis. De auteurs zochten systematisch in 4 databanken. Ze includeerden studies uit vrij verschillende klinische settings, bij patiënten met hoest en met een vermoeden van een lage luchtweginfectie zonder pneumonie. Alleen studies die het effect van antibiotica vergeleken met geen behandeling of met placebo kwamen in aanmerking. In de meta-analyse zijn 17 RCT’s opgenomen met 3 936 patiënten (>3 jaar) met een lage luchtweginfectie zonder vermoeden van pneumonie (op basis van klinisch of radiologisch onderzoek). Als uitkomstmaten hanteerden de auteurs alle aspecten van hoest, ernst van de symptomen, verandering in algemene toestand en ongewenste effecten.

Bij de follow-up stelden de auteurs geen statistisch significant verschil vast tussen antibiotica en placebo in termen van algemene klinische verbetering (11 studies, 3 841 deelnemers, RR van 1,07 met 95% BI van 0,99 tot 1,15). De patiënten die antibiotica kregen, hoestten minder (4 studies, 275 deelnemers, RR 0,64, 95% BI van 0,49 tot 0,85; NNT=22), en hadden minder last van nachtelijke hoest (4 studies, 538 deelnemers, RR 0,67; 95% BI van 0,54 tot 0,83; NNT=7). De duur van de hoestepisode was korter in de antibioticumgroep (7 studies, 2 776 deelnemers, gemiddeld verschil van -0,46 dagen (95% BI van -0,87 tot -0,04)). Noch de duur, noch de hoestkenmerken veranderden statistisch significant in de loop van de studie. Het risico van ongewenste effecten was significant hoger bij de patiënten die antibiotica namen (RR 1,20; 95% BI van 1,05 tot 1,36; NNH voor één supplementair ongewenst effect: 5). Nausea, braken, diarree, hoofdpijn, huidrash en vaginitis waren de meest gemelde ongewenste effecten.

In deze meta-analyse is het effect van antibiotica bij acute bronchitis statistisch significant, maar de effectgrootte op de evolutie van hoest is matig (vermindering van 0,5 dagen op een gemiddelde genezingsduur van 8 tot 10 dagen). De klinische relevantie van dat resultaat is beperkt en vormt geen aanleiding om de aanbevelingen van BAPCOC of Duodecim (5) te veranderen. Andere studies zijn nodig om eventuele patiënten te identificeren die wel baat kunnen hebben met antibiotica, bv. in functie van leeftijd, algemene gezondheidstoestand, duur van de symptomen, co-morbiditeit.

Besluit

De auteurs van deze meta-analyse van goede methodologische kwaliteit besluiten dat antibiotica een matig, maar beperkt klinisch relevant effect hebben op de evolutie van hoest (behalve bij kinderen van 3 jaar en jonger). De resultaten bevestigen dat antibiotica niet aangewezen zijn voor acute bronchitis en stellen de actuele Belgische aanbevelingen niet in vraag.

Referenties 

1. Little P, Stuart B, Moore M, et al; GRACE consortium. Amoxicillin for acute lower-respiratory-tract infection in primary care when pneumonia is not suspected: a 12-country, randomised, placebo-controlled trial. Lancet Infect Dis 2013;13:123-9.
2. Adriaenssens N. Geen nut van amoxicilline voor ongecompliceerde lage luchtweginfecties bij gezonde 60-plussers. Minerva online 28/06/2013.
3. BAPCOC. Belgische gids voor anti-infectieuze behandeling in de ambulante praktijk. Editie 2012.
4. Smith SM, Fahey T, Smucny J, Becker LA. Antibiotics for acute bronchitis. Cochrane Database Syst Rev 2014, Issue 3.
5. Acute bronchitis. Duodecim Medical Publications. Laatste update: 28/05/2010.