Minerva besprak in 2007 een Cochrane review van Jefferson et al. over de voor- en nadelen van neuraminidaseremmers in het geval van griep bij gezonde volwassenen. Hieruit bleek dat oseltamivir en zanamivir een beperkt effect hebben op de ernst en de duur van de symptomen (gemiddeld één dag winst) indien snel wordt gestart (binnen 48 uur na het verschijnen van de eerste symptomen). We besloten dat het niet zinvol is om op grote schaal neuraminidaseremmers te gebruiken (profylactisch en therapeutisch) tijdens een seizoensgriep, gezien het risico van overbehandeling en resistentievorming, de hoge kostprijs en de ongewenste effecten. Er kon geen uitspraak gedaan worden over het nut van antivirale middelen bij hoogrisicopopulaties of in het geval van een pandemie. Vaccinatie en hygiënische maatregelen blijven de voornaamste preventiestrategie (1).

In een update van deze review konden Jefferson et al. (2) geen nieuwe RCT’s toevoegen, maar ze elimineerden omwille van methodologische problemen een door Roche gesponsorde meta-analyse (3), die wel een gunstig effect van oseltamivir op complicaties en antibioticagebruik aantoonde. Van de tien geïncludeerde studies in deze gewraakte meta-analyse waren er slechts twee gepubliceerd en dus onderworpen aan peer review. Bovendien bestond de onderzochte populatie uit een mix van volwassenen en ouderen en van een gezonde en een hoogrisicopopulatie. De Cochrane reviewers waren er niet in geslaagd om de originele data van de niet-gepubliceerde studies van Roche te bekomen. Daardoor werd hun besluit over het effect van neuraminidaseremmers op influenzacomplicaties terughoudender: ‘Op basis van de gepubliceerde studies bestaat er onvoldoende evidentie over het effect van neuraminidaseremmers op complicaties (pneumonie, bronchitis, otitis media en sinusitis), gebruik van antibiotica en hospitalisatie.’

Deze Cochrane review focuste ook op ongewenste effecten. De studies met zanamivir rapporteerden geen ongewenste effecten. Voor oseltamivir werden vooral nausea en neuropsychiatrische effecten vermeld (4). Er kwam ook aan het licht dat de opvolging en de registratie van ongewenste effecten tijdens de uitvoering van de studies en tijdens de farmacovigilantie te wensen overliet. Zo geeft La Revue Prescrire aan dat er tussen april 2005 en september 2006 na het gebruik van oseltamivir aan de EMA (European Medicines Agency) nieuwe ongewenste effecten zoals ritmestoornissen en diplopie werden gemeld zonder dat dit algemeen bekend werd gemaakt (5).

Besluit

In het geval van griep bij gezonde volwassenen hebben neuraminidaseremmers (oseltamivir en zanamivir) een beperkt effect op de ernst en de duur van de symptomen (één dag winst) indien men start binnen de 48 uur na het verschijnen van de eerste symptomen. Er is onvoldoende bewijs dat ze complicaties voorkomen en voor oseltamivir zijn er ongewenste effecten mogelijk. Het is bijgevolg niet zinvol om tijdens een seizoensgriep op grote schaal neuraminidaseremmers te gebruiken (profylactisch en therapeutisch).

Referenties

1. Michiels B. Antivirale middelen tegen influenza bij gezonde volwassenen. Minerva 2007;6(1):2-4.
2. Jefferson T, Jones M, Doshi P, Del Mar C. Neuraminidase inhibitors for preventing and treating influenza in healthy adults: systematic review and meta-analysis. BMJ 2009;339:b5106.
3. Kaiser L, Wat C, Mills T, et al. Impact of oseltamivir treatment on influenza-related lower respiratory tract complications and hospitalizations. Arch Intern Med 2003;163:1667-72.
4. Oseltamivir: gare aux effets neuropsychiques chez les jeunes. Rev Prescr 2010;30:23.
5. Oseltamivir: troubles visuels et cardiaques. Rev Prescr 2009;29:107.