Tekst onder de verantwoordelijkheid van de Franstalige redactie

Minerva publiceerde in 2013 een bespreking van een observationeel onderzoek waaruit bleek dat het mogelijk is om in de huisartspraktijk aan de hand van enkele eenvoudige patiëntgegevens een model te ontwikkelen om het risico van longkanker te voorspellen (1,2). Dit model omvatte de volgende patiëntgegevens: leeftijd, geslacht, Townsend deprivatiescore in kwintielen, tabaksgebruik (status en hoogste dagelijkse sigarettengebruik (>40 sigaretten per dag)), aantal huisartsconsultaties voor andere redenen, symptomen en diagnoses (hoest, hemoptoë, dyspnoe, gewichtsverlies, lage luchtweginfecties, niet-specifieke longinfecties, COPD, thoracale- of schouderpijn, heesheid en bovenste luchtweginfecties).

In de bespreking van dit observationeel onderzoek wezen we erop dat dit model nog niet vergeleken is met het effect van screening, bv. via lage-dosis-CT-scan. We refereerden naar de gunstige resultaten voor een dergelijke screening in de NLST-studie (3), maar beklemtoonden ook dat we deze gunstige resultaten niet terugvinden in andere studies en evenmin in een systematische review van 8 RCT’s en 13 cohortstudues (4).

In 2013 verschenen meer gedetailleerde resultaten van de NLST-studie over het eerste screeningsonderzoek (5). In de groep met lage-dosis-CT-scan had 27,3% van de patiënten een positief screeningsresultaat en in de thoraxradiografiegroep 9,2%; respectievelijk 4,2% en 5,2% van de patiënten ondergingen nadien chirurgie met een diagnose van longkanker bij resp. 1,1% en 0,7% van de patiënten. De sensitiviteit en de specificiteit bedroegen 93,8% (95% BI van 90,6 tot 96,3) en 73,4% (95% BI van 72,8 tot 73,9) bij lage-dosis-CT-scan en 73,5% (95% van 67,2 tot 79,8) en 91,3% (95% BI van 91 tot 91,6) bij thoraxradiografie. Op basis hiervan kunnen we een aantonende kracht berekenen van 3,53 en een uitsluitende kracht van 11,8 voor lage-dosis-CT-scan. Voor thoraxradiografie is de aantonende kracht iets beter (8,45), maar de uitsluitende kracht is geringer (3,44). De auteurs wijzen op de geringe prevalentie van longkanker bij de gescreende populatie in de lage-dosis-CT-scan groep (1,1%), wat zou kunnen verklaren waarom de positieve voorspellende waarden zeer laag zijn.

Eveneens in 2013 publiceerden Humphrey et al. als voorbereiding voor de herziening van de U.S. Preventive Services Task Force Recommendation, een systematisch overzicht over het nut van lage-dosis-CT-scan voor screening van longkanker (6). Ze besloten dat de NLST-studie de enige studie is met een goede methodologische kwaliteit en dat in deze studie screening met een lage-dosis-CT-scan significant longkanker (20%) en globale mortaliteit (6,7%) kan verminderen in vergelijking met thoraxradiografie. Omwille van de heterogeniteit tussen de studies (op het vlak van studiepopulatie, tabaksgebruik, interventies, interval van de follow-up, methodologische kwaliteit) konden de auteurs geen meta-analyse uitvoeren. De auteurs vermelden als beperking van hun studie dat ze het aantal overdiagnoses niet kunnen inschatten en dat geen enkele studie resultaten vermeldt voor vrouwen of minderheidsgroepen.

Besluit

De NLST-studie blijft de enige studie van goede methodologische kwaliteit die bij een hoogrisicopopulatie een gunstig effect aantoont van longkankerscreening met een lage-dosis-CT-scan versus thoraxradiografie. Dat gaat echter gepaard met talrijke vals-positieve resultaten, overdiagnose en niet in te schatten risico’s door herhaaldelijke bestraling. Bovendien vond de NLST-studie grotendeels plaats in academische centra.

Referenties

1. Van Meerhaeghe A. De waarde van een predictief model voor vroegtijdige diagnostiek van longkanker? Minerva 2013;12(9):112-3.
2. Iyen-Omofoman B, Tata LJ, Baldwin DR, et al. Using socio-demographic and early clinical features in general practice to identify people with lung cancer earlier. Thorax 2013;68:451-9.
3. Aberle DR, Adams AM, Berg CD, et al. National Lung Screening Trial Research Team. Reduced lung-cancer mortality with low-dose computed tomography screening. N Engl J Med 2011;365:395-409.
4. Bach PB,Mirkin JN, Oliver TK, et al. Benefits and harms of CT screening for lung cancer: a systematic review.JAMA 2012;307:2418-29.
5. Church TR, Black WC, Aberle DR, et al; National Lung Screening Trial Research Team. Results of initial low-dose computed tomographic screening for lung cancer. N Engl J Med 2013;368:1980-91.
6. Humphrey LL, Deffebach M, Pappas M, et al. Screening for lung cancer with low-dose computed tomography: a systematic review to update the US Preventive Services Task Force recommendation. Ann Intern Med 2013;159:411-20.