Minerva besprak reeds eerder de effecten van een multifactoriële aanpak bij mensen met type 2-diabetes mellitus. Zo besloten de auteurs van de Steno-2 studie dat een intensieve behandeling van verschillende risicofactoren bij patiënten met type 2-diabetes en microalbuminurie, het risico van cardiovasculaire en microvasculaire gebeurtenissen op lange termijn met 50% vermindert (1). In een beschrijvende opvolgstudie kon worden aangetoond dat het gunstige effect op globale en cardiovasculaire mortaliteit en op het voorkomen van vasculaire complicaties voor meer dan 5 jaren behouden blijft na het stopzetten van de interventie (2).

Deze multifactoriële aanpak omvat vaak een combinatie van verschillende leefstijladviezen en een intensieve multidisciplinaire begeleiding. Dergelijke complexe interventies zijn dan wel succesvol, maar moeilijk te vertalen naar de dagelijkse praktijk. Een bijkomend probleem is dat het afzonderlijke therapeutische belang van de verschillende deelinterventies vaak niet te achterhalen is. Ook werd het belang van specifieke leefstijladviezen zoals voedingsaanpassingen en lichaamsbeweging eerder onderzocht voor de preventie van diabetes dan voor de behandeling van diabetes (3,4).

In 2010 publiceerden Church et al. een RCT met focus op het belang van lichaamsbeweging bij mensen mét type 2-diabetes (5). Ze onderzochten het effect van zowel aërobe training als weerstandstraining op HbA1c gedurende negen maanden bij 262 geselecteerde, sedentaire diabetespatiënten waarvan 63% vrouwen. Vóór de interventie bedroeg de gemiddelde HbA1c 7,7% (SD 1%) en de gemiddelde leeftijd 55,8 jaar (SD 8,7 jaar). De patiënten werden verdeeld in een groep met weerstandstraining (n=73), met aërobe training (n=72), met een combinatie van beide (n=76) en een controlegroep zonder training (n=41). Alleen in de groep die een combinatietraining kreeg was de gemiddelde HbA1c significant gedaald in vergelijking met de controlegroep (-0,34%; 95% BI van -0,64% tot -0,03%, p=0,03). Of deze significante daling van HbA1c zich zal vertalen in een klinisch relevante daling van het cardiovasculaire risico en het risico van microvasculaire complicaties is nog onduidelijk. Bovendien is het de vraag of we deze gunstige resultaten kunnen extrapoleren naar een reële situatie met een minder strikt gecontroleerde oefentherapie.

Een meta-analyse van de Cochrane Collaboration (2006) includeerde 14 RCT’s en vergeleek ‘training’ met ‘geen training’ bij 377 patiënten met type 2-diabetes (6). Hier varieerde de interventieduur van acht weken tot één jaar. Na pooling van de resultaten daalde het HbA1c in de interventiegroep met -0,6 % (95% BI van -0,9 tot -0,3; p<0,05) in vergelijking met de controlegroep. Na de publicatie van deze Cochrane review verscheen er in 2007 nog een studie die het effect onderzocht van aërobe training en weerstandstraining op HbA1c bij 251 diabetespatiënten (7). Na zes maanden bedroeg de daling van HbA1c met aërobe training -0,51% (95% BI van -0,87 tot -0,14%;p=0,007) en met weerstandstraining -0,38% (95% BI van -0,72 tot -0,22; p=0.038) in vergelijking met de controlegroep. Een gecombineerde training zorgde voor een bijkomende daling van HbA1c met -0,46 % (95% BI van -0,83 tot -0,09; p = 0,014) in vergelijking met aërobe training alleen en een bijkomende daling met -0,59 % (95% BI van -0,95 tot -0,23; p = 0.001) in vergelijking met weerstandstraining alleen. De resultaten van de Cochrane review en van deze RCT bevestigen de geringe resultaten van de studie van Church et al.

Besluit

Een combinatie van aërobe training en weerstandstraining zorgt na zes tot negen maanden voor een geringe daling van HbA1c bij patiënten met type 2-diabetes. Wanneer de training zich focust op één aspect (aëroob of weerstand) is het effect op HbA1c niet meer significant versus een controlegroep zonder training.

Referenties

1. Sunaert P, Feyen L. Steno-2 studie: multifactoriële aanpak bij diabetes type 2. Minerva 2004;3(1):11-4.
2. Wens J. Invloed van een multifactoriële interventie op mortaliteit bij type 2-diabetes. Minerva 2008;7(7):106-7.
3. Orozco LJ, Buchleitner AM, Gimenez-Perez G, et al. Exercise or exercise and diet for preventing type 2 diabetes mellitus. Cochrane Database Syst Revs 2008, Issue 3.
4. Nield L, Summerbell CD, Hooper L, et al. Dietary advice for the prevention of type 2 diabetes mellitus in adults. Cochrane Database Syst Rev 2008, Issue 3.
5. Church TS, Blair SN, Cocreham S, et al. Effects of aerobic and resistance training on hemoglobin A1c levels in patients with type 2 diabetes: a randomized controlled trial. JAMA 2010;304:2253-62.
6. Thomas DE, Elliott EJ, Naughton GA, et al. Exercise for type 2 diabetes mellitus. Cochrane Database Syst Rev 2006, Issue 3.
7. Sigal RJ, Kenny GP, Boulé NG, et al. Effects of aerobic training, resistance training, or both on glycemic control in type 2 diabetes: a randomized trial. Ann Intern Med 2007;147:357-69.