In het Tijdschrift voor Geneeskunde verscheen het ‘Gemeenschappelijk advies over de relatie tussen artsen en de farmaceutische bedrijven’, een baanbrekend stuk van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België 1. Dit is verplichte literatuur voor alle onderzoekers, artsen én beleidsmensen. De Koninklijke Academie stelt het probleem op nationaal vlak, voortgaande op wat er recent internationaal is verschenen 2. Minerva heeft dit spanningsveld al een aantal keren belicht 3,4.

Ten eerste wordt gepleit voor de onafhankelijkheid van de onderzoeker zowel in de keuze van de geneesmiddelen, het opstellen van het protocol én de verwerking van de resultaten. Het document wijst op toestanden zoals publicatieverbod en quasi-exclusiviteitscontracten. Het tweede deel gaat over de arts als voorschrijver.De Koninklijke Academie wijst op het gevaar dat de meeste tijdschriften, om te overleven in belangrijke mate afhankelijk zijn van geneesmiddelenpubliciteit. Op zichzelf kan dit al leiden tot heel wat onwetenschappelijke informatie. Maar het wordt pas problematisch als sommige academici hun naam lenen als auteurs voor artikels die in werkelijkheid door anderen zijn geschreven. Het is een publiek geheim dat hiervoor een royale vergoeding is voorzien. Daarbij komt dan nog dat de publiciteit dicht aanleunt bij de inhoud van het artikel, zodat het onderscheid voor de lezer niet meer duidelijk is. Voor studenten en artsen is het onbegrijpelijk dat professoren ingehuurd worden voor reclameboodschappen, waarin informatie en aanbevelingen worden verstrekt die soms haaks staan op EBM. Ook het universitair onderwijs is nog niet volledig doordrongen van de verworvenheden van EBM.

De brief van de Koninklijke academie is bezorgd aan alle professoren. Momenteel is hierop in de universiteiten weinig reactie gekomen en de gekleurde informatie blijft maar verschijnen. De enige oplossing is een gezamenlijke interuniversitaire actie waarbij de professoren afzien van deze praktijken op basis van richtlijnen die de financiële bindingen tussen professoren en industrie regelen zoals dit in de universiteit van Harvard (V.S.) gebeurde 5,6.

Reeds eerder werd het probleem van de Medical Opinion Leader (M.O.L.) aangekaart en gepleit voor een scheiding van tafel en bed van het wetenschappelijk onderzoek en de farmaceutische industrie 7 . "De staat en blijkbaar sommige wetenschappelijke tijdschriften kunnen de industrie duidelijk maken wat de regels zijn. Maar het zijn de artsen (verenigingen) die toenaderingspogingen beleefd kunnen afwijzen" 7 . Eén en ander is het gevolg van de huidige reclame- en consumptiemaatschappij maar dan met één bedenking: het gaat hier wel over de gezondheid van onze bevolking.

Onafhankelijke bronnen zoals de Folia Farmacotherapeutica, de Aanbevelingen en Minerva zijn als David tegen Goliath. Het wordt tijd dat ook professoren duidelijk een keuze maken waaraan ze hun medewerking willen verlenen.

Namens de redactie van Minerva 

M. De Meyere, P. Chevalier, M. van Driel

1. Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België. Gemeenschappelijk advies over de relatie tussen artsen en de farmaceutische bedrijven. Tijdschr Geneeskd 2002;58:1617-9.
2. Davidoff E, DeAngelis CD, Drazen JF, et al. Sponsorship, authorship and accountability. Editorial in Ann Intern Med, JAMA, N Engl J Med. De integrale tekst van dit gezamenlijke editoriaal is elektronisch beschikbaar .
3. De Meyere M. Is academische geneeskunde te koop? Huisarts Nu (Minerva) 2000;29(6):264-5.
4. De Meyere M. Onafhankelijkheid van de onderzoekers: een historische stap. Huisarts Nu (Minerva) 2001;30(8):374.
5. Angell M. Is academic medicine for sale? N Engl J Med 2000;342:1516-8.
6. Angell M. The pharmaceutical industry: to whom is it accountable? N Engl J Med 2000;342:1202-4.
7. Geneesmiddelenbulletin 2002;36:7-8.