Samenvatting

Het doel van deze studie was om de therapeutische effecten en nevenwerkingen van donepezil bij patiënten met matige tot ernstige dementie van het Alzheimertype te evalueren. Het stadium van evolutie werd gemeten met behulp van de Mini-Mental State Examination (MMSE) en de Functional Assessment Staging. De 290 patiënten van deze gerandomiseerde studie werden dubbelblind behandeld met donepezil (n=144) of placebo (n=146) gedurende 24 weken. De patiënten in de donepezilgroep kregen 5 mg van het product tijdens de eerste 28 dagen, vervolgens werd de dosis opgedreven tot 10 mg, afhankelijk van het oordeel van de clinicus. De studiegroepen waren vergelijkbaar wat de demografische basisgegevens en de klinische status van de patiënten betreft (vergelijkbare scores op de testen).

De patiënten in de donepezilgroep hadden in vergelijking met placebo betere scores voor de primaire uitkomst (de CIBIC-plus-test) tijdens alle controlebezoeken tot de 24ste week en tijdens het laatste controlebezoek uitgevoerd voor of tijdens de 24ste week (volgens LOCF-analyse was dit statistisch significant: p<0,001). Ook de secundaire uitkomsten (de MMSE, Severe Impairment Battery, Disability Assessment for dementia, Functional Rating Scale, NPI is een vragenlijst om de frequentie en de ernst van gedragsproblemen te evalueren. De maximum score is 144. Hoe hoger de score, hoe belangrijker de gedragsproblemen.">Neuropsychiatric Inventory) waren allen in het voordeel van de donepezilgroep in de 24ste week. De vitale parameters en de labogegevens waren voor de twee groepen identiek. In de donepezilgroep had 83% van de patiënten nevenwerkingen vergeleken met 80% in de placebogroep. Het percentage patiënten dat de studie staakte, was ongeveer gelijk in de twee groepen (8% in de donepezilgroep en 6% in de placebogroep).

Bespreking

Het gaat hier om een gerandomiseerde gecontroleerde studie van 24 weken. De nauwgezette studieopzet laat toe om te besluiten dat donepezil over een periode van 24 weken effectief is bij patiënten met gevorderde vormen van de ziekte van Alzheimer. Een meta-analyse van de Cochrane Library van acht studies met 2.664 patiënten die werden behandeld gedurende een periode van 12 tot 52 weken, vond voor donepezil eveneens een positief effect in cognitief en globaal functioneren, enkel bij patiënten met lichte tot matige vormen van de ziekte van Alzheimer (de gemiddelde MMSE-score van de patiënten in de geïncludeerde studies was 14,4 tot 21,8) 1. Geen enkele studie heeft een effect van donepezil op de levenskwaliteit van patiënten kunnen aantonen 2. Het effect is evenmin aangetoond voor een periode langer dan zes maanden 3.

Besluit

Deze eerste studie over de behandeling van matige tot ernstige seniele dementie met een acetylcholinesteraseremmer (donepezil) vond enkel een effect op progressie van de aandoening op korte termijn. Op basis hiervan zijn er onvoldoende argumenten om donepezil systematisch voor te schrijven. Een nauwkeurige evaluatie van het effect op andere uitkomsten zoals levenskwaliteit en studies op langere termijn zijn nodig.

Belangenvermenging/financiering

Deze studie werd gefinancierd door de firma's Pfizer (New York,NY) en Eisai (Teaneck, NJ).Twee van de auteurs zijn verbonden aan de firma Pfizer.

1. Birks JS, Melzer D, Beppu H. Donepezil for mild and moderate Alzheimer’s disease (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 2, 2002. Oxford: Update Software.
2. Burns A, Rossor M, Gauthier S, et al. The effect of donepezil in Alzheimer’s disease – results from a multinational trial. Dementia Geriatr Disord 1999;10:237-44.
3. Alzheimer: limites des traitements. Rev Prescr 2001;21:695-6.