Minerva besprak in 2009 een RCT over het effect van co-trimoxazol voor de preventie van recidiverende urineweginfecties bij kinderen (1,2). We besloten dat deze kleine studie, net zoals andere studies, aantoont dat het niet zinvol is antibiotische profylaxe te starten bij kinderen van 1 dag tot 30 maanden met vesico-ureterale reflux (VUR) graad II tot IV met slechts één episode van pyelonefritis. Er is immers een toename van resistente kiemen onder profylaxie. Het risico van nierschade is kleiner dan aanvankelijk gedacht.

In 2010 publiceerden we de bespreking van een RCT bij een groot aantal kinderen tot 18 jaar met een urineweginfectie met (42%) of zonder VUR (3). De auteurs onderzochten het nut van twaalf maanden profylaxe met co-trimoxazol. De profylactische behandeling had een (bescheiden) voordeel op het vlak van preventie van recidieven. Omwille van het tekort aan power kon men  geen effect aantonen op de progressie van parenchymbeschadiging en was er evenmin een significant verschil in klinisch effect tussen de subgroepen van de studie (4).

Kan een meta-analyse hier beter bewijs aanbrengen? In 2010 publiceerden Dai et al. een meta-analyse met de gegevens van 2 046 kinderen en de resultaten van elf studies (o.a. de twee bovenvermelde) (5). Een profylactische antibioticabehandeling had geen significant effect op de uitkomstmaat ‘preventie van symptomatische urineweginfectie’ (meta-analyse van zeven studies zonder statistische heterogeniteit, I² = 0% met een RR van 0,83 en 95% BI van 0,66 tot 1,05). Bij selectie van de kinderen mét VUR was er evenmin een voordeel. De auteurs konden geen analyse uitvoeren in functie van de VUR-graad. Wanneer de auteurs alleen de studies met een goede methodologische kwaliteit includeerden, stelden ze wel een voordeel vast. Bij de studies met ‘nierletsel’ als eindpunt was er geen significant verschil merkbaar. Een profylactische behandeling verminderde het risico van positieve urinekweken (elf studies, statistisch heterogeen met een I2 van 76% en met een zeer grote variabiliteit in incidentie van 19 tot 69%): RR 0,50 en 95% BI van 0,34 tot 0,74 met een p=0,0005. Bij een subgroepanalyse verminderde het risico van een positieve urinekweek bij de kinderen zonder VUR. Dat was het niet het geval bij kinderen mét VUR.

De auteurs wijzen op de vele beperkingen van hun analyse: variabele leeftijd van de kinderen met een verschillend risico van nierletsel (het risico is groter bij kinderen jonger dan vier jaar), gebruik van verschillende antibiotica, verschillende manieren van staalafname, waaronder plaszakjes wat het resultaat van de kweek kon beïnvloeden (4), geringe methodologische kwaliteit van de meeste studies (inadequate randomisatie, toewijzing of blindering).

Studies van goede methodologische kwaliteit zijn hier dus noodzakelijk.

De auteurs besluiten dat er geen bewijs is dat een profylactische antibioticabehandeling de incidentie van recidiverende urineweginfecties vermindert bij kinderen.

Besluit

De resultaten van deze meta-analyse bevestigen dat er geen bewijs is dat een profylactische antibioticabehandeling effectief is voor de preventie van recidiverende urineweginfecties bij kinderen. Zelfs in het geval van vesico-ureterale reflux is er geen bewijs, maar het was niet mogelijk de resultaten te analyseren in functie van de verschillende graden (graden IV en V geven een hoger risico van recidief).

Referenties

1. Godefroid N. Profylactische antibioticumbehandeling bij kinderen met vesico-ureterale reflux? Minerva 2009;8(6):86-7.
2. Pennesi M, Travan L, Peratoner L, et al; North East Italy Prophylaxis in VUR study group. Is antibiotic prophylaxis in children with vesicoureteral reflux effective in preventing pyelonephritis and renal scars? A randomized, controlled trial. Pediatrics 2008;121:489-94.
3. Craig JC, Simpson JM, Williams GJ, et al; Prevention of Recurrent Urinary Tract Infection in Children with Vesicoureteric Reflux and Normal Renal Tracts (PRIVENT) Investigators. Antibiotic prophylaxis and recurrent urinary tract infection in children. N Engl J Med 2009;361:1748-59.
4. Godefroid N. Co-trimoxazol voor de preventie van urineweginfecties bij voorbeschikte kinderen. Minerva 2010;9(6):62-3.
5. Dai B, Liu Y, Jia J, Mei C. Long-term antibiotics for the prevention of recurrent urinary tract infection in children: a systematic review and meta-analysis. Arch Dis Child 2010;95:499-508.