Minerva heeft reeds een aantal besprekingen (1-4) gewijd aan het gebruik van neuraminidaseremmers voor de preventie en de behandeling van influenza.

Bij gezonde volwassenen en kinderen hebben neuraminidaseremmers (oseltamivir en zanamivir) een beperkt effect op de ernst en de duur van de symptomen indien wordt gestart binnen de 48 uur na het verschijnen van de eerste symptomen. Er is echter onvoldoende bewijs dat ze complicaties voorkomen en voor oseltamivir zijn er ongewenste effecten beschreven zoals nausea en braken, maar ook zeldzamere en ernstigere ongewenste effecten (vooral bij kinderen) zoals verhoogd suïcidaal gedrag, hallucinaties, convulsies, delirium en extrapiramidale verschijnselen. Het is bijgevolg niet raadzaam om tijdens een seizoensgriep op grote schaal neuraminidaseremmers te gebruiken (noch profylactisch, noch therapeutisch). Een bijkomend probleem is het optreden van resistentie.

Een systematische review (2011) maakt een overzicht van alle gegevens over resistentie tegen de geregistreerde neuraminidaseremmers zoals oseltamivir, zanamivir, peramivir en laninamivir (de twee laatste producten zijn alleen gecommercialiseerd in Japan) (5). Alleen tegenover oseltamivir is er resistentie beschreven met een gepoolde incidentie van 2,6% (95% BI 0,7 tot 5,5%). Een incidentie van 2,6% lijkt mee te vallen, maar we moeten wel rekening houden met de grote heterogeniteit van de beschikbare gegevens. Zo werd bij patiënten met  een A/H1N1 seizoensgriep een hogere incidentie van resistentie vastgesteld (tot 27,3%). In sommige Europese landen liep tijdens het seizoen 2007-2008 de resistentie van A/H1N1 seizoensgriep voor oseltamivir zelfs op tot 68% (6). In de systematische review werd ook aangetoond dat oseltamivir-resistente patiënten vier maal meer kans hadden een pneumonie door te maken dan oseltamivir-gevoelige patiënten (5). Hierbij is het onduidelijk of dit te wijten is aan resistentie of aan een verlengde virusproductie zoals bij een gebrekkige immuunrespons.  De auteurs wijzen ook op de schaarste aan goede evidentie. Zo werden er sinds 2000 geen nieuwe RCT’s uitgevoerd met zanamivir en peramivir, waardoor er onvoldoende recente gegevens beschikbaar zijn. Theoretisch bestaat er een kruisresistentie tussen oseltamivir en peramivir. Hoewel in deze systematische review geen verschillen voor verschillende subgroepen konden aangetoond worden, werd in een andere review toch een verband aangetoond tussen resistentie en verlengde virusproductie zoals bij kinderen en bij patiënten met immunosuppressie (7). Bovendien werden gemuteerde influenzastammen ook teruggevonden bij personen die voordien niet met neuraminidaseremmers behandeld waren (6,7). Tot op heden is er weinig resistentie vastgesteld voor de pandemische A/H1N1 griep, maar dat kan door een ondoordacht gebruik van neuraminidaseremmers snel veranderen (6).

Besluit

Deze systematische review toont aan dat de resistentie tegen neuraminidaseremmers gemiddeld genomen meevalt, maar ons advies voor een terughoudend gebruik blijft gehandhaafd gezien de kleine winst en gezien de variatie in resistentie van regio tot regio en van virusstam tot virusstam.

Referenties

1. Michiels B. Neuraminidaseremmers bij gezonde volwassenen. Minerva online 26/10/2010.
2. Michiels B. Neuraminidaseremmers voor behandeling en preventie van influenza bij kinderen. Minerva 2010;9(3):26-27.
3. Michiels B. Antivirale middelen tegen influenza bij gezonde volwassenen. Minerva 2007;6(1):2-4.
4. Govaerts F. De Meyere M. Neuraminidaseremmers in de behandeling en preventie van influenza. Minerva 2005;4(1):6-8.
5. Thorlund K, Awad T, Boivin G, Thabane L. Systematic review of influenza resistance to the neuraminidase inhibitors. BMC Infect Dis 2011;11:134.
6. Meijer A, Lackenby A, Hungnes O, et al; European Influenza Surveillance Scheme. Oseltamivir-resistant influenza virus A (H1N1), Europe, 2007-08 season. Emerg Infect Dis 2009;15:552-60.
7. van der Vries E, Schutten M, Boucher CA. The potential for multidrug-resistant influenza. Curr Opin Infect Dis 2011;24:599-604.