De Belgische (1) en Nederlandse richtlijnen (2) over acute keelpijn geven aan dat een keelontsteking doorgaans een gunstig natuurlijk verloop kent met meestal spontane genezing binnen 5 tot 7 dagen. Bij de meeste patiënten volstaat het geven van voorlichting in combinatie met adequate pijnstilling. Zeven dagen penicilline is alleen zinvol bij patiënten met een verhoogd risico van complicaties (anamnese van acuut reumatisch lijden, verminderde weerstand, recidieven 5 of meer per jaar, GABHS-epidemie in een gesloten gemeenschap, toxisch syndroom (erg zieke patiënt met hoge koorts)). Als conclusie bij verschillende duidingen werd deze stelling meermaals herhaald in Minerva (3-5). Ook complicaties als gevolg van een infectie met een groep A bèta-hemolytische streptokok (GABHS) zijn gelukkig zeldzaam (1,2,6). Bijgevolg bevelen de Belgische en Nederlandse richtlijn verdere diagnostiek naar GABHS niet aan (1,2).

Nochtans blijven sommige richtlijnen vasthouden aan het belang van de diagnose van GABHS (7). In de Verenigde Staten zijn de Centor- en McIsaac-score nog steeds de leidraad om patiënten met keelpijn al dan niet te behandelen met antibiotica. De 4 Centor-criteria (koorts, afwezigheid van hoest, tonsillair exudaat, submandibulaire klieren) legde men vast in een studie met een kleine groep volwassenen die een spoedgevallendienst raadpleegden omwille van keelpijn (8). Ook de aangepaste McIsaac-score die kinderen jonger dan 15 jaar één punt meer en patiënten ouder dan 45 jaar één punt minder geeft omdat GABHS in deze leeftijdsgroepen respectievelijk meer en minder voorkomt, is onvoldoende gevalideerd (9).

Een nieuwe retrospectieve observationele studie trachtte deze scores te valideren (10). Hiervoor gebruikte men de klinische gegevens en de labogegevens van een geografisch diverse populatie van 206 870 patiënten van 3 jaar of ouder die tussen september 2006 en september 2008 in een ziekenhuis op raadpleging kwamen omwille van acute keelpijn.

23% van de patiënten van 15 jaar en ouder testte positief voor GABHS. Hiervan had 7% een Centor-score 0; 12% een score 1; 21% een score 2; 38% een score 3 en 57% een score 4. 27% van de patiënten van 3 jaar of ouder testte positief voor GABHS. Hiervan kreeg 8% een McIsaac-score 0; 14% een score 1; 23% een score 2; 37% een score 3 en 55% een score 4. De 95% betrouwbaarheidsintervallen waren telkens nauw wat wijst op een nauwkeurig resultaat. Uit deze resultaten besluiten de auteurs dat beide scores geschikt zijn om bij patiënten met acute keelpijn de kans op GABHS te bepalen.

Dat de prevalentie van GABHS in de keel +/- 50% bedraagt indien de Centor-score 4 is, is een bevestiging van eerder onderzoek (11). Dat betekent dat zelfs indien de 4 criteria aanwezig zijn, de kans op een streptokokkeninfectie niet groter is dan het opgooien van een munt (12). Het klinische nut van dit resultaat in de praktijk is dan ook gering. Daarbij komt nog dat er veel gezonde dragers zijn van streptokokken in de keel (5% tot 20%, en bij kinderen nog hogere percentages). Ook na deze studie blijft voor ons de vraag bestaan of klinische scores bruikbaar zijn als leidraad om al dan niet antibiotica voor te schrijven bij acute keelpijn. Voeg daar nog aan toe dat noch een sneltest, noch een cultuur geschikt zijn om de diagnose van een streptokokkenkeel te stellen (1,2,13). Alleen een significante stijging van de ASLO (anti-streptolysinetiter) blijft de gouden standaard, maar hiervoor is een wachttijd van 3 weken na de infectie nodig.

Besluit van Minerva

Deze retrospectieve observationele studie voegt niets toe aan onze kennis over de waarde van klinische predictiescores bij patiënten met acute keelpijn. De huidige aanbeveling blijft dus gehandhaafd: de klinische score van Centor heeft geen plaats in het beleid van acute keelpijn (1).

Referenties

1. De Meyere M, Matthys J. Acute keelpijn. Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering. Domus Medica, 2008.
2. Zwart S, Dagnelie CF, Van Staaij BK, et al. NHG-Standaard Acute keelpijn (Tweede herziening). Huisarts Wet 2007:50:59-68.
3. De Meyere M. Zeven dagen versus drie dagen penicilline voor acute keelpijn. Minerva 2000;29(5):230-2.
4. De Meyere M. Penicilline voor acute keelpijn bij kinderen? Minerva 2004;3(8):131-3.
5. De Meyere M. Cefalosporines versus penicilline bij kinderen met een streptokokkenkeel. Minerva 2004;3(8):133-5.
6. Spinks A, Glasziou PP, Del Mar CB. Antibiotics for sore throat. Cochrane Database Syst Rev 2006, Issue 4.
7. Matthys J, De Meyere M, van Driel ML, De Sutter A. Differences among international pharyngitis guidelines: not just academic. Ann Fam Med 2007;5:436-43.
8. Centor RM, Witherspoon JM, Dalton HP, et al. The diagnosis of strepthroat in adults in the emergency room. Med Decis Making 1981;1:239-46.
9. McIsaac WJ, Goel V, To T, Low DE. The validity of a sore throat score in family practice. CMAJ 2000;163:811-5.
10. Fine AM, Nizet V, Mandl KD. Large-scale validation of the Centor and McIsaac scores to predict group A streptococcal pharyngitis. Arch Intern Med 2012;172: 847-51.
11. Centor RM. Strategies for treating sore throat in adults. J Fam Practice 1987;25:335-36.
12. Hjortdahl P, Laerum E, Mowinckel P. Clinical assessment of pharyngitis in general practice. Scand J Prim Health Care 1988;6:219-23.
13. De Meyere M. Validiteit van de sneltest bij streptokokkeninfectie. Minerva 1998;27(1):185-6.