Tekst onder de verantwoordelijkheid van de Nederlandstalige redactie.

Minerva heeft al meerdere besprekingen gewijd aan de voor- en nadelen van bariatrische heelkunde (maagband en gastric bypass) als behandeling voor patiënten met obesitas. Bij ernstige obesitas (BMI >40 of >35 met co-morbiditeit) blijkt bariatrische heelkunde de mortaliteit gunstig te beïnvloeden en is ze effectief om cardiovasculaire verwikkelingen te voorkomen en type 2-diabetes te remediëren. De interventie gaat echter gepaard met soms ernstige en/of vervelende ongewenste effecten. Medische opvolging met behandeling van deficiënties blijft dus noodzakelijk. Mogelijk is er ook een verhoogd suïciderisico waarvoor een psychologische screening bij de indicatiestelling en een psychologische begeleiding na de ingreep aangewezen is (1-4).

Recent is er een nieuwe systematische review gepubliceerd (5). De auteurs vonden 164 studies waaronder 37 RCT’s en 127 observationele studies. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 45 jaar, er waren 79% vrouwen en de gemiddelde BMI bedroeg 46. Na meta-analyse en meta-regressieanalyse vonden de auteurs binnen de 30 dagen en voorbij de 30 dagen een postoperatieve mortaliteit van respectievelijk 0,08% (95% BI van 0,01% tot 0,24%) en 0,31% (95% BI van 0,01% tot 0,75%). Deze sterftecijfers waren lager in vergelijking met eerder gepubliceerde systematische reviews (6,7). De BMI was na 5 jaar gedaald met gemiddeld 11 (95% BI van 5 tot 28) eenheden. Het percentage remissie van diabetes was 92% (95% BI van 85% tot 97%), van hypertensie 75% (95% BI van 62 tot 86) en van cardiovasculaire aandoeningen 66% (95% BI van 6% tot 99%). Deze laatste uitkomstmaat was echter slecht gedefinieerd met coronair lijden als voornaamste aandoening. Het percentage verwikkelingen bedroeg 17% (95% BI van 11% tot 23%). In 7% (95% BI van 3% tot 12%) moest men opnieuw chirurgisch ingrijpen. Bypassoperaties waren effectiever dan aanpasbare maagbanden, maar gingen gepaard met meer complicaties. Er waren meer heringrepen met maagbandoperaties (12,23% met 95% BI van 4,46 tot 24,46).

In verband met ongewenste effecten na bariatrische heelkunde verscheen er recent nog een studie over de Zweedse obesitascohort (8), die Minerva eerder besproken heeft (1-3). Deze toonde aan dat 6,9% van de geopereerde patiënten versus 4% in de controlegroep een problematische alcoholconsumptie vertoonde. Er was vooral een verhoogde kans na bypassoperaties. Deze problematiek werd recent ook bevestigd en uitvoerig beschreven in het Belgisch Tijdschrift voor Geneeskunde. Na een gastric bypassoperatie ervaren patiënten sneller en langduriger het effect van een kleine hoeveelheid alcohol, waardoor ze moeilijker hun alcoholinname onder controle kunnen houden (9).

Besluit

Deze systematische review toont aan dat bariatrische heelkunde doeltreffend is voor de behandeling van ernstige obesitas (BMI >40 of >35 met co-morbiditeit) zowel op het gebied van gewichtsreductie als op het gebied van remissie van co-morbiditeit. De licht verhoogde postoperatieve mortaliteit, het aantal postoperatieve verwikkelingen (inclusief psychische) en het aantal heringrepen nopen tot voorzichtigheid, goede voorbereiding en opvolging van de ingreep.

Referenties

1. Michiels B. Bariatrische heelkunde en cardiovasculaire incidenten op lange termijn. Minerva online 28/11/2012.
2. Michiels B. Mortaliteit 7 tot 10 jaar na bariatrische chirurgie. Minerva 2008;7(3):48.
3. Michiels B. Bariatrische heelkunde: tien jaar opvolging. Minerva 2005;4(9):140-2.
4. Michiels B, Vermeire E, Peeters M. Heelkunde bij obesitas. Minerva 2004;3(6):91-4.
5. Chang SH, Stoll CR, Song J, et al. The effectiveness and risks of bariatric surgery: an updated systematic review and meta-analysis, 2003-2012. JAMA Surg 2013;149:275-87.
6. Buchwald H, Avidor Y, Braunwald E, et al. Bariatric surgery: a systematic review and meta-analysis. JAMA. 2004;292:1724-37.
7. Maggard MA, Shugarman LR, Suttorp M, et al. Meta-analysis: surgical treatment of obesity. Ann Intern Med. 2005;142:547-59.
8. Svensson PA(1), Anveden Å, Romeo S, et al. Alcohol consumption and alcohol problems after bariatric surgery in the Swedish obese subjects study. Obesity (Silver Spring) 2013;21:2444-51.
9. Merckx N, Everaert M, Destoop M, Dom G. Alcoholproblemen na bariatrische heelkunde: gevalsbeschrijving en literatuuroverzicht. Tijdschr Geneeskd 2014;70:318-22.