Tekst onder de verantwoordelijkheid van de Franstalige redactie

Het gebruik van antidepressiva bij ouderen is een onderwerp dat dikwijls aan bod komt in Minerva.

In 2012 publiceerde Minerva een korte bespreking van een retrospectieve studie, waaruit bleek dat de SSRI’s of de andere (recente) antidepressiva bij ouderen gepaard gaan met meer ongewenste effecten dan de TCA’s (met uitzondering van meer ongewenste effecten met trazodon); daarom zijn de TCA’s steeds te overwegen bij de keuze van een antidepressivum (1,2).

Ook de preventie van herval kwam al ter sprake. In een RCT was vastgesteld dat een verdergezette behandeling met paroxetine gedurende 2 jaar de kans op herval verminderde bij ouderen met een majeure depressie die goed reageerden op een aanvangsbehandeling met paroxetine en psychotherapie (3). Deze studie had nogal wat methodologische beperkingen en we besloten in 2007 dat de aanpak van majeure, recidiverende depressie bij ouderen onvoldoende wetenschappelijk onderbouwd is (4). De richtlijnen zijn dus gebaseerd op consensus van experten en bevelen een minimale behandelingsduur van 2 jaar aan.

Wilkinson et al. zetten in een systematische review van de Cochrane Collaboration (2012) alle literatuur over een verdergezette antidepressieve behandeling bij ouderen op een rijtje (5). Ze onderzochten het nut van verdergezette behandeling (medicamenteus of niet) tijdens de remissieperiode (de depressieve symptomen blijven onder een bepaalde drempel) of tijdens de herstelperiode (de remissie houdt meer dan 6 maanden aan). Volgens een strikte methodologie groepeerden ze de resultaten van 7 studies (803 deelnemers); 6 studies vergeleken een antidepressivum met placebo en 2 studies vergeleken psychotherapie (al dan niet in combinatie met een antidepressivum) met de gebruikelijke zorg, wachtlijsten, placebo of een antidepressivum. De auteurs stelden een hoge mate van heterogeniteit vast: bv. een I2=78% tussen de studies die het effect van antidepressiva op herval na 6 maanden vergeleken met placebo. Het risico van bias in de originele studies was evenwel gering. Bij de vergelijking van antidepressiva met placebo was er na 6 maanden geen significant verschil voor herval (=depressieve symptomen terug boven de drempel van de remissieperiode) en voor recidieven (=depressieve symptomen terug boven de drempel na genezing). Na 12 maanden verminderde het aantal recidieven in de antidepressivagroepen (3 RCTs; n=247; RR 0,67; 95% BI van 0,55 tot 0,82; NNT 5). Na 24 maanden was er geen verschil in effect in de globale antidepressivagroep versus placebo; voor de TCA-subgroep was er dan wel een significant voordeel, maar op de rand van klinische relevantie (3 RCT’s; n=169; RR 0,70; 95% BI van 0,50 tot 0,99). Er zijn geen significante verschillen vastgesteld in de werkzaamheid van psychotherapie versus antidepressiva en evenmin van antidepressiva in combinatietherapie versus antidepressiva in monotherapie.

Besluit 

Net zoals de auteurs van deze meta-analyse kunnen we besluiten dat een langdurige behandeling met antidepressiva geen duidelijk voordeel biedt voor de preventie van recidieven van depressie bij ouderen. Op basis van de huidige literatuur kunnen we geen valide aanbevelingen formuleren.

Referenties

1. Coupland CA, Dhiman P, Barton G, et al. A study of the safety and harms of antidepressant drugs for older people: a cohort study using a large primary care database. Health Technol Assess 2011;15:1-2002.
2. Declercq T. Veiligheid en ongewenste effecten van antidepressiva bij ouderen in de eerste lijn. Minerva online 28/06/2012.
3. Reynolds CF, Dew MA, Pollock BG, et al. Maintenance treatment of major depression in old age. N Engl J Med 2006;354:1130-8.
4. De Meyere M. Majeure depressie bij ouderen twee jaar behandelen? Minerva 2007;6(1):7-9.
5. Wilkinson P, Izmeth Z. Continuation and maintenance treatments for depression in older people. Cochrane Database Syst Rev 2012, Issue 11.