Nitrofurantoïne en trimethoprim zijn de eerste keuze antibiotica voor ongecompliceerde cystitis bij niet-zwangere vrouwen (1). Methodologisch goed opgezette studies die de effectiviteit en de ongewenste effecten van verschillende antibiotica voor deze indicatie vergelijken, zijn echter schaars (2,3).

 

Na een systematische zoektocht in de literatuur selecteerden de onderzoekers van een netwerk meta-analyse 10 studies (n=4 610) met 9 verschillende antibiotica voor de behandeling van ongecompliceerde cystitis in de eerste lijn (4). Omwille van de mogelijke veranderingen in bacteriële resistentie werden de studies gepubliceerd vóór 2000 geëxcludeerd. Voor nitrofurantoine, fosfomycine en pivmecillinam includeerden de auteurs wel oudere studies omdat de resistentie tegen deze producten niet is toegenomen sinds hun introductie op de geneesmiddelenmarkt (5). Voor de netwerk meta-analyse kozen de auteurs ciprofloxacine als referentie omdat voor deze molecule alle gegevens van de vooraf gekozen uitkomstmaten (klinische genezing op korte en lange termijn, bacteriologische genezing op korte en lange termijn, ongewenste effecten) beschikbaar waren. Ze vergeleken ciprofloxacine met co-trimoxazol, nitrofurantoïne, fosfomycine, norfloxacine, amoxicilline/clavulaanzuur, pivmecillinam en gatifloxacine (deze laatste twee zijn niet verkrijgbaar in België). Het is echter niet duidelijk of de verschillende studies voldoende similair waren om een netwerk meta-analyse uit te voeren (6). Op het vlak van klinische genezing op korte en lange termijn was alleen amoxicilline/clavulaanzuur statistisch significant minder effectief dan ciprofloxacine. Op het vlak van bacteriologische genezing op korte termijn waren co-trimoxazol, nitrofurantoïne en fosfomycine minder effectief dan ciprofloxacine. De klinische relevantie van deze bevinding kunnen we evenwel in vraag stellen (2,3), temeer dat er op lange termijn geen statistisch significant verschil in bacteriologische genezing meer merkbaar was en we bovendien niet weten of er op lange termijn niet meer resistentie met ciprofloxacine zal optreden. Daarom zal de aanbeveling om bij ongecompliceerde cystitis een smal spectrum antibioticum te gebruiken op basis van deze netwerk meta-analyse, zeker niet veranderen (1,7,8).

 

Besluit

Deze netwerk meta-analyse toont aan dat nitrofurantoïne niet minder effectief is dan ciprofloxacine voor de behandeling van ongecompliceerde cystitis bij vrouwen in de eerste lijn. De huidige BAPCOC-richtlijn blijft dus geldig.

 

 

Referenties

1. BAPCOC. Belgische gids voor anti-infectieuze behandeling in de ambulante praktijk. Editie 2012.
2. Zalmanovici Trestioreanu A, Green H, Paul M, et al. Antimicrobial agents for treating uncomplicated urinary tract infection in women. Cochrane Database Syst Rev 2010, Issue 10.
3. Chevalier P. Fosfomycine voor de behandeling van cystitis? Minerva 2011;10(3):28-9.
4. Knottnerus BJ, Grigoryan L, Geerlings SE, et al. Comparative effectiveness of antibiotics for uncomplicated urinary tract infections: network meta-analysis of randomized trials. Fam Pract 2012;92:659-70.
5. De Backer D, Christiaens T, Heytens S, et al. Evolution of bacterial susceptibility pattern of Escherichia coli in uncomplicated urinary tract infections in a country with high antibiotic consumption: a comparison of two surveys with a 10 year interval. J Antimicrob Chemother 2008;62:364-8.
6. Chevalier P. Netwerk meta-analyses: directe en indirecte vergelijkingen. Minerva 2009;8(9):136.
7. Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN). Management of suspected bacterial urinary tract infection in adults. Edinburgh: SIGN; 2012. SIGN publication no. 88. July 2012.
8. Christiaens T, Callewaert L, De Sutter A, et al. Aanbevelingen voor goede praktijkvoering: cystitis bij de vrouw (Recommendations for good practice: cystitis in women). Huisarts Nu 2000;29:28-97.

 

.