Tekst onder de verantwoordelijkheid van de Nederlandstalige redactie.

Reeds verschillende duidingen in Minerva zijn gewijd aan het niet opstarten en het afbouwen van antipsychotica bij ouderen met dementie. Zo blijkt dat in vergelijking met placebo de toediening van atypische antipsychotica gedurende minstens twee weken (CATIE-studie) de cognitieve achteruitgang versnelt bij patiënten met de ziekte van Alzheimer en psychose, agitatie of agressie... zonder dat er een globale klinische verbetering optreedt (1). Ook is gebleken dat ouderen met dementie meer kans hebben om vroeger te sterven wanneer ze antipsychotica toegediend krijgen (2). Bovendien bestaat er op korte termijn voor alle antipsychotica een risico van CVA, andere ernstige ongewenste effecten (heupfractuur, extrapiramidale verschijnselen) en overlijden (3). Er is tenslotte onvoldoende wetenschappelijke onderbouwing om bij patiënten met dementie en gedragsstoornissen neuroleptica te gebruiken (4).

Ook is gebleken dat het mogelijk is om bij ouderen met dementie het chronische gebruik van neuroleptica stop te zetten. Voor de meeste ouderen heeft dit geen negatief effect op hun gedrag, cognitie of psychologische toestand (5). Training en ondersteuning van het RVT-personeel kan een hulpmiddel zijn bij het afbouwen van neuroleptica bij patiënten met dementie (6).

Een recente update van een Cochrane Systematic Review (7) over het effect van het stopzetten van neuroleptica bij ouderen met dementie en neuropsychiatrische symptomen (N= 9; n=606) gaf aan dat dit bij de meeste patiënten zonder opvallende gedragsstoornissen kan gebeuren. Of hierdoor ook het cognitieve functioneren of de psychomotoriek verbetert blijft onzeker. Bij personen met ernstige agitatie of psychose en/of bij diegenen die opvallend goed reageerden op het gebruik van antipsychotica kan het voortzetten van deze medicatie wel gunstig zijn.

Er is weinig gerapporteerd over ongewenste effecten: in één studie was er in de groep die antipsychotica bleef innemen na één jaar een niet-significante tendens tot hogere mortaliteit. Dit ongewenste effect werd reeds gesignaleerd in Minerva (2).

Besluit

Deze systematische review toont nogmaals aan dat men het gebruik van neuroleptica voor gedragsstoornissen bij ouderen met dementie in de meeste gevallen zonder ernstige nadelen kan stopzetten. Sommige patiënten kunnen evenwel wel gebaat zijn bij een volgehouden behandeling. Dergelijk voordeel moet echter telkens tegenover de mogelijke nadelen afgewogen worden.

Referenties

1. Chevalier P. Antipsychotica en dementie: neemt de cognitieve achteruitgang sneller toe? Minerva online 28/01/2012.
2. Chevalier P. Ziekte van Alzheimer: antipsychotica en mortaliteitsrisico. Minerva 2009;8(7):102.
3. Chevalier P. Antipsychotica bij dementie. Minerva 2009;8(3):39.
4. De Paepe P, Petrovic M. Medicamenteuze behandeling van neuropsychiatrische symptomen bij dementie. Minerva 2006;5(1):7-10.
5. Chevalier P. Neuroleptica bij patiënten met dementie: verderzetten of stoppen? Minerva 2008;7(10):155.
6. Petrovic M, De Meyere M. Afbouw van neuroleptica bij RVT-bewoners met dementie. Minerva 2007;6(6):99-100.
7. Declercq T, Petrovic M, Azermai M, et al. Withdrawal versus continuation of chronic antipsychotic drugs for behavioural and psychological symptoms in older people with dementia. Cochrane Database Syst Rev 2013, Issue 3.